nhất mà quá khứ để lại cho chúng ta, cũng như ở những tổng thể sinh
động nhất mang dấu ấn của một cá nhân: bởi lẽ chỉ chúng ta mới có thể
cho một số vật một tâm hồn - do ta tin rằng chúng có đời sống riêng -
sau đó, chúng gìn giữ tâm hồn ấy và phát triển nó trong ta. Tất cả
những ý niệm tôi hình dung về những giờ khắc (chẳng hề giống giờ
khắc của những người khác) mà gia đình Swann sống trong căn hộ này
- căn hộ với thời gian thường nhật trong đời sống của họ khác nào như
xác với hồn nên nó phải biểu hiện tính duy nhất của đời sống đó - tất cả
những ý niệm ấy phân phối đều khắp, hội nhập vào mọi thứ, vào vị trí
của đồ đạc, vào độ dày của các tấm thảm, vào hướng của các cửa sổ,
vào sự phục vụ của các gia nhân, chỗ nào cũng xao xuyến và mông
lung như nhau. Ăn trưa xong, khi chúng tôi đến ngồi cạnh ô cửa sổ lớn
của phòng khách, vừa uống cà phê vừa sưởi nắng, và khi bà Swann hỏi
tôi dùng mấy viên đường cho tách cà phê của mình, không phải bà chỉ
đơn thuần đẩy chiếc ghế đẩu bọc lụa về phía tôi: chiếc ghế đó cùng một
lúc phả ra cả cái sức quyến rũ đến đau đớn mà dạo xưa, dưới bụi hồng
gai, rồi bên khóm nguyệt quế, tôi đã từng cảm nhận nơi cái tên
Gilberte, thái độ ác cảm mà cha mẹ nàng biểu lộ với tôi, nó dường như
biết rất rõ và nhiệt thành chia sẻ mối ác cảm ấy, đến nỗi tôi cảm thấy
không xứng đáng giẫm chân lên lớp lụa bọc tênh hênh không ai che
chở của nó và còn thấy thế là hơi hèn nữa; một cách bí ẩn, một tâm hồn
người gắn liền nó với luồng ánh sáng lúc hai giờ chiều, không hề giống
luồng ánh sáng ở khắp nơi khác trên vịnh, nơi nó rải những con sóng
vàng óng tung tăng dưới chân ta, quanh những chiếc xô pha xanh nhạt
và những tấm thảm thêu mờ ảo trồi lên như những hòn đảo thần tiên; và
ngay cả đến bức tranh của Rubens
treo bên trên lò sưởi cũng có cùng
một kiểu và gần như cùng một uy lực quyến rũ như đôi giày cao cổ thắt
dây của ông Swann và chiếc áo choàng mà tôi xiết bao ao ước được
mặc một chiếc tương tự, mà bây giờ Odette còn đòi chồng thay bằng
một chiếc khác để thêm phần sang nhã khi được vinh dự đi chơi cùng
tôi. Cả bà cũng đi thay trang phục mặc dầu tôi phản đối rằng không một
chiếc áo “đi dạo” nào bén gót chiếc áo trong nhà tuyệt vời bằng nhiễu
