DƯỚI BÓNG NHỮNG CÔ GÁI TUỔI HOA - Trang 133

tâm lý của một anh chàng kỹ sư luôn bận rộn vội vã, thuộc cái dạng
những tay, khi được người ta chào, nghĩ là nên nói: “Cảm ơn, còn ông
(hay bà, hay anh, hay chị, tùy theo) thế nào?” trước cả khi người ta kịp
hỏi thăm sức khoẻ, và nếu người ta bảo “rất hân hạnh được làm quen”
thì nên đáp lại bằng một lối nói tắt mà anh ta tự cho là “đắt”, là thông
minh, là hiện đại ở chỗ nó tránh cho ta khỏi mất thì giờ quý báu với
những công thức lịch sự vô bổ: “Cũng thế”. Rõ ràng, những cái tên là
những họa sĩ phóng túng, chúng cho ta những ký họa về những con
người và xứ sở ít giống thật đến nỗi ta thường cảm thấy sững sờ khi
trước mặt ta, thay vì thế giới ta tưởng tượng, lại chính là thế giới ta
nhìn thấy (vả chăng, nó cũng không phải thế giới thật, vì về năng khiếu
giống như thật, giác quan của chúng ta chẳng hơn trí tưởng tượng là
bao, thành thử những hình họa na ná mà rốt cuộc ta có được từ hiện
thực, vẫn khác xa thế giới ta nhìn thấy, ít nhất cũng ngang mức thế giới
ta nhìn thấy khác với thế giới tưởng tượng). Nhưng với trường hợp
Bergotte, cái bối rối ban đầu về cái tên chẳng là gì so với nỗi buồn tôi
cảm thấy khi buộc phải gắn con người có bộ râu đen kia vào tác phẩm
quen thuộc với tôi, như gắn vào một quả khí cầu, mà không biết liệu nó
còn đủ sức bay lên nữa không. Tuy nhiên, xem ra ông ta đúng là người
đã viết ra những cuốn sách tôi xiết bao yêu thích, vì khi Madame
Swann thấy cần phải nói với ông rằng tôi thích một trong những cuốn
sách của ông, ông không mảy may tỏ ra ngạc nhiên về việc bà đã nói
điều đó với ông chứ không phải với vị khách nào khác và có vẻ không
hề cho đó là một sự lầm lẫn; nhưng ông chỉ đứng đó, cái thân hình đang
háo hức chờ bữa ăn trưa sắp tới bó căng trong chiếc áo đuôi tôm ông
mặc để tỏ lòng trân trọng với các khách dự tiệc, đầu óc bận bịu chú ý
tới những hiện thực khác quan trọng, nụ cười trên môi như gửi về một
thời đoạn đã qua hẳn của tiền kiếp, như thể điều người ta vừa nói với
ông ám chỉ đến bộ đồ đóng giả công tước De Guise ông đã mặc năm
nào đó trong một vũ hội hóa trang, thay vì nghĩ về những cuốn sách của
mình; ngay lập tức, đối với tôi, những cuốn sách ấy đổ sụp (kéo theo
toàn bộ giá trị của cái Đẹp, của vũ trụ, của đời sống) xuống tới mức chỉ