chỉnh sửa nó, thành thử phán quyết cuối cùng, trong chừng mực nào đó,
lại là sản phẩm chung của hai người tranh cãi với nhau. Chính những ý
tưởng không thể tranh cãi, nói cho đúng, lại chẳng phải là ý tưởng gì
cả; đó là những ý tưởng không có cơ sở, do đó không tìm thấy một
điểm tựa nào, một cành nhánh thân ái nào trong đầu óc đối thủ, cho
nên, chọi với cái trông không thuần túy, đối thủ không cách chi đáp lại.
Những luận điểm của ông De Norpois (về nghệ thuật) khiến người ta
không thể đáp lại chính bởi chúng không có cơ sở thực tế.
Thấy Bergotte không gạt bỏ những phản đối của mình, tôi thú thật
với ông rằng chúng đã bị ông De Norpois coi khinh. “Ông ta chỉ là một
con vẹt già,” Bergotte đáp, “ông ấy mổ cậu mấy cái là vì ông ấy tưởng
rằng trước mặt mình bao giờ cũng là một miếng bánh nhúng hay con cá
mực.” - “Sao? cậu biết ông De Norpois ư?” ông Swann hỏi tôi. - “Ôi,
ông ấy chán ngắt như mưa dầm,” bà vợ ngắt lời, bà vốn rất tin ở nhận
định của Bergotte và hẳn chỉ sợ ông De Norpois nói xấu bà điều gì với
chúng tôi. “Tôi đã định trò chuyện với ông ta sau khi ăn, tôi không biết
do tuổi tác hay vì tiêu hóa kém mà tôi thấy ông ta đờ đẫn. Xem ra cần
phải cho ông ta một liều kích thích!” - “Vâng, phải thế không nhỉ?”
Bergotte nói, khá nhiều lúc ông buộc phải im lặng để khỏi rơi vào tình
trạng chưa kết thúc tối vui đã cạn hết dự trữ những lời ngốc dại làm thứ
hồ bột giữ cho yếm sơ mi và chiếc áo gi lê trắng của ông còn cứng
nguyên. - “Tôi thấy ông Bergotte và nhà tôi quá khắc nghiệt,” Swann
nói, tại nhà mình, ông “sắm vai” người biết điều hơn lẽ thiệt. “Tôi công
nhận rằng người ta có thể thấy ông De Norpois chẳng có gì hay ho lắm,
nhưng theo một góc nhìn khác,” (ông Swann vốn thích sưu tầm những
cái đẹp của “đời sống”), “ông ta là một con người khá kỳ lạ, khá kỳ lạ
với tư cách là ‘tình nhân’. Hồi làm bí thư sứ quán ở Rome,” ông nói
thêm sau khi chắc chắn là Gilberte không thể nghe thấy, “ông ta có một
cô nhân tình ở Paris mà ông ta mê tít, mỗi tuần hai lần ông xoay xở tìm
cách về gặp cô vài tiếng đồng hồ. Của đáng tội, hồi ấy, đó là một phụ
nữ đẹp mê hồn và rất thông minh, bây giờ thì là một bà già rồi
. Và
