những ngọn đèn trong một phòng khách ở tầng trệt hay ở một tầng xép
rất thấp (như cái phòng Madame Swann thường dùng để tiếp khách)
cũng đủ để chiếu sáng ra phố và khiến khách qua đường ngước mắt
nhìn; khách nghĩ luồng sáng đó, cũng như nguyên nhân hiển lộ và tàng
ẩn của nó, có liên quan đến sự hiện diện của mấy cỗ xe ngựa sang trọng
đậu trước cửa nhà. Không khỏi có chút hồi hộp, khách tưởng có một
thay đổi xảy đến với cái nguyên nhân bí ẩn ấy khi thấy một trong
những cỗ xe bắt đầu chuyển động; nhưng đó chỉ là người xà ích, sợ
mấy con ngựa của mình nhiễm lạnh, thỉnh thoảng bắt chúng đi đi lại lại
một chút; chuyển động ấy càng gây ấn tượng vì những bánh xe cao su
êm ru tạo nên một nền im lặng làm nổi bật rõ từng tiếng vó ngựa nện
trên đường.
Cái loại “vườn mùa đông” mà vào những năm ấy, khách qua đường
thường thoáng thấy, bất cứ ở phố nào, miễn là căn hộ không nằm quá
cao so với vỉa hè, giờ chỉ còn thấy trên những ảnh tranh khắc trong
những cuốn sách làm quà thưởng do P.-J. Stahl
tấm hình này, tương phản với những trang trí hoa lá lưa thưa trong
những phòng khách kiểu Louis XVI hiện nay - một bông hồng hay một
đóa diên vĩ Nhật Bản trong một bình pha lê cổ ngẵng không thể chứa
thêm một bông hoa nào nữa - loại vườn mùa đông ấy, vì hồi ấy người ta
chơi rất nhiều cây cảnh trong nhà mà tuyệt nhiên không biết bố trí
chúng theo kiểu cách nào, dường như đáp ứng nơi những nữ chủ nhân
một niềm say mê sống động và đắm đuối đối với cỏ cây, hơn là một
mối quan tâm lạnh lùng đến trang trí bằng tĩnh vật. Nó khiến ta nghĩ
đến, ở quy mô lớn hơn, những nhà kính “xách tay” nhỏ xíu mà ở những
khách sạn hồi bấy giờ, người ta đặt dưới ánh đèn thắp sáng từ sớm
mồng một tháng Giêng - bọn trẻ không đủ kiên nhẫn để chờ đến sáng
bạch - giữa những quà Tết khác, nhưng chúng là đẹp nhất trong số đó,
với những mầm cây người ta có thể trồng trong đó, chúng mang lại an
ủi, làm ta khuây đi cảnh trơ trụi của mùa đông; loại vườn mùa đông từa
tựa chính những nhà kính nói trên đã đành, hơn thế nữa, nó còn giống
