người ta có thể tuyên bố tôi đã khỏi hẳn bệnh yêu. Sự cam chịu, một
phương thức của thói quen, khiến cho một số nguồn lực trong ta có thể
tăng lên vô hạn độ. Cái nguồn lực nhỏ nhoi tôi sở hữu để chịu đựng nỗi
buồn buổi tối đầu tiên tôi bất hòa với Gilberte, từ đó đến giờ đã mạnh
lên đến độ khôn lường. Có điều, cái khuynh hướng muốn đậu được dài
lâu của tất cả những gì tồn tại trên đời đôi khi bị ngắt đứt bởi những
xung động bất chợt mà ta đành nhượng bộ, không mấy băn khoăn để tự
buông thả, vì ta biết, qua bao ngày bao tháng cam chịu, rằng ta có thể
cam chịu thêm bao ngày bao tháng nữa. Và thường khi đúng vào lúc túi
tiền ta dành dụm sắp đầy, đùng một cái ta lại dốc sạch, đúng vào lúc ta
đã quen với phương pháp điều trị, ta lại dừng phắt bất cần chờ kết quả
của nó. Và một hôm khi, theo thói quen, bà Swann lại bảo tôi rằng
Gilberte chắc sẽ rất thích nếu được gặp tôi, bằng cách đó, như thể đặt
trong tầm tay tôi niềm hạnh phúc mà tôi đã tự tước đoạt bao lâu nay, tôi
bàng hoàng hiểu ra rằng vẫn còn có thể nếm vị hạnh phúc đó; và tôi
khó khăn lắm mới nén lòng chờ đến hôm sau: tôi vừa quyết định sẽ đến
để gặp Gilberte bất chợt vào trước giờ ăn tối.
Điều giúp tôi kiên nhẫn chờ suốt một ngày trời là vạch ra một kế
hoạch. Một khi đã làm lành với Gilberte và quẳng mọi sự vào quên
lãng, tôi chỉ còn muốn gặp nàng với tư cách người yêu. Hằng ngày
nàng sẽ nhận được những bông hoa đẹp nhất trên đời. Và nếu bà Swann
(tuy chẳng có quyền làm một người mẹ quá nghiêm khắc) không cho
phép tôi gửi hoa hằng ngày, tôi sẽ tìm ra những tặng vật quý hơn và gửi
thưa hơn. Cha mẹ tôi không cho tôi đủ tiền để mua những thứ đắt. Tôi
nghĩ đến một chiếc độc bình sứ lớn, đồ cổ Tàu, của bà cô Léonie để lại
cho tôi; mẹ tôi ngày nào cũng tiên đoán thể nào cũng có lúc Françoise
đến thưa bà chủ: “Bình vỡ tan tành rồi”, và sẽ chẳng còn gì nữa. Trong
những điều kiện đó, đem bán quách nó đi để có thể mua niềm vui cho
Gilberte, có phải hơn không? Tôi nghĩ có thể bán được một nghìn
franc. Tôi cho gói nó lại; thói quen khiến tôi chẳng bao giờ ngó đến
chiếc độc bình, bây giờ đem đi bán, tôi mới có dịp thấy nó. Tôi mang
nó theo trước khi đến nhà ông bà Swann và khi nói địa chỉ cho xà ích,
