cái cốt yếu - hành động của trí óc để tách biệt sự vật khỏi thực tại.
Người ta “giới thiệu” một bức tranh giữa những đồ gỗ, những đồ mỹ
nghệ vặt, những tấm màn cùng thời kỳ, cái kiểu trang trí nhạt nhẽo
trong những tư dinh thời nay vốn là sở trường các nữ chủ nhân mới
hôm trước còn thuộc loại dốt nát nhất, giờ đây miệt mài cả ngày trong
các kho lưu trữ, thư viện; và giữa cái khung cảnh ấy, kiệt tác hội họa
phô cho người ta nhìn trong khi ăn tiệc không đem lại niềm vui say sưa
mà ta chỉ có thể tận hưởng từ nó trong một phòng bảo tàng trần trụi,
sạch trơn mọi chi tiết trang trí, tượng trưng hoàn hảo hơn cho cái không
gian nội tâm trong đó nhà danh họa ẩn mình vào để sáng tạo
Nhưng những nơi tuyệt vời ấy - những nhà ga xe lửa - từ đó người ta
xuất phát để tới một đích đến xa xôi cũng là những nơi bi thảm, vì nếu
như nhờ cái phép thần diệu diễn ra ở đó, những xứ sở mới chỉ tồn tại
trong ý nghĩ của ta sẽ thành những vùng đất ta sẽ ở, thì cũng chính vì lý
do đó mà ta phải khước từ, ngay từ lúc ra khỏi phòng đợi, triển vọng
sớm thấy lại căn phòng quen thuộc ta vừa ở cách đây một lúc; ta phải
bỏ mọi hy vọng về ngủ ở nhà mình, một khi ta đã quyết định dấn bước
vào cái hang động hôi thối dẫn tới điều bí ẩn, trong một cái xưởng rộng
mái che bằng kính như nhà ga Saint-Lazare, nơi tôi đến đáp tàu đi
Balbec, bên trên đó, bên trên thành phố toang hoác, xòe ra mênh mông
một bầu trời hoang vu đầy những đe dọa bi đát chất chồng, tựa như một
số bầu trời thể hiện gần như theo phong cách hiện đại Paris trong tranh
của Mantegna hay Véronèse, dưới những bầu trời như vậy chỉ có thể
diễn ra một sự kiện ghê gớm và trọng thể như xe lửa khởi hành hay
dựng tượng đài Thánh giá
Chừng nào tôi chỉ nằm trên giường ấm nệm êm ở Paris mà hình dung
ngôi nhà thờ Ba Tư ở Balbec giữa vần vũ dông bão, cơ thể tôi tuyệt
nhiên không hề phản đối gì hết. Nó chỉ bắt đầu phản kháng khi nó hiểu
ra rằng nó sẽ ở trong cuộc, rằng tối hôm tới Balbec, người ta sẽ đưa tôi
về phòng “của tôi”, một căn phòng sẽ xa lạ với nó. Sự nổi loạn của nó
