của trường độ mỗi từ, mỗi cử chỉ nơi bà và nhờ tăng cường chú ý, có
thể đi sâu vào từng lời, từng động tác ấy, như thể tôi có hàng tiếng đồng
hồ để nghiên cứu. Nhưng cái trường độ ấy sao mà ngắn ngủi! Tai tôi
vừa nhận được một âm thanh thì một âm thanh khác đã tới thay thế.
Trong một lớp kịch, La Berma đứng im phắc một lúc, cánh tay giơ lên
ngang tầm mặt, đắm trong một quầng xanh nhạt do một tiểu xảo chơi
ánh sáng, trước phông trang trí cảnh biển, cả rạp vỡ òa trong tiếng vỗ
tay, nhưng nghệ sĩ đã di chuyển và bức tranh tôi muốn nghiên cứu
không còn nữa. Tôi nói với bà tôi là tôi không nhìn rõ, bà đưa tôi chiếc
ống nhòm của bà. Có điều khi ta đã tin ở hiện thực của sự vật thì việc
dùng một phương tiện nhân tạo để thấy chúng rõ hơn không hề mang
lại cảm giác ở kề bên chúng. Tôi nghĩ cái tôi nhìn thấy không còn là La
Berma, mà chỉ là hình ảnh của bà trên ống kính phóng đại. Tôi đặt ống
nhòm xuống; nhưng có lẽ hình ảnh mắt tôi thu nhận được, bị khoảng
cách làm nhỏ đi, cũng chẳng chính xác hơn; vậy trong hai hình ảnh ấy,
đâu là La Berma thật? Còn về lớp tỏ tình với Hippolyte
, tôi rất trông
chờ vào đoạn ấy mà, qua ý nghĩa tài tình được các bạn diễn của bà luôn
tiết lộ cho tôi thấy trong những phần diễn xướng kém hay hơn, chắc
chắn bà sẽ có những ngữ điệu kỳ diệu hơn tôi tưởng tượng khi đọc kịch
bản ở nhà; nhưng bà thậm chí còn không đạt tới mức sáng tạo của các
diễn viên sắm vai Enone
; bà bào phẳng phiu cả đoạn thoại
dài thành một khúc ngâm đơn điệu trong đó nhòa lẫn cả những đối chọi
chan chát, sắc nét đến nỗi một cô đào tạm gọi là thông minh, thậm chí
một nữ sinh trung học hẳn cũng không thể sao nhãng bỏ qua; vả chăng
bà diễn xướng nhanh đến nỗi tận khi tới câu cuối, trí óc tôi mới ý thức
được sự đơn điệu cố ý được bà áp đặt ngay từ những câu đầu.
Cuối cùng, tình cảm ngưỡng mộ đầu tiên của tôi bùng lên, phát động
bởi những tiếng hoan hô như điên của khán giả. Tôi hòa vào đó, cô kéo
dài nhịp vỗ tay để có thể chắc chắn sẽ được nghe bà vượt lên bản thân
đặng đáp lại sự hâm mộ của khán giả vào một trong những ngày thăng
hoa nhất của bà. Với lại, điều kỳ lạ là giây phút bùng lên cơn phấn
