khao khát đã không lớn hơn, đồng thời lại thấy cần kéo dài nó, không
phải rời bỏ mãi mãi, lúc ra khỏi rạp, cái đời sống sân khấu mà tôi đã
được sống trong mấy tiếng đồng hồ và ắt sẽ dứt khỏi đó như lên đường
tới chốn lưu đày, bằng cách về thẳng nhà, nếu như tôi không hy vọng
được biết thêm nhiều về La Berma từ miệng một người hâm mộ bà, mà
nhờ có lời khuyến cáo của ông, tôi mới được phép đi xem Phèdre, ông
De Norpois. Tôi được cha tôi gọi đến thư phòng giới thiệu với ông
trước khi ăn tối. Khi tôi bước vào, ông đại sứ đứng dậy, chìa tay cho
tôi, khẽ nghiêng thân hình cao lớn và chăm chú nhìn tôi đăm đăm bằng
cặp mắt xanh. Vì vào thời kỳ ông đại diện cho nước Pháp, những khách
nước ngoài vãng lai, kể cả những ca sĩ nổi tiếng, ít nhiều đều là những
nhân vật thượng hạng mà ông biết là sau này, khi ai đó nhắc đến tên
của họ ở Paris hay ở Pétersbourg, ông có thể nói ông nhớ rất rõ cái tối
liên hoan ông từng dự cùng họ ở Munich hay ở Sofia, nên ông có thói
quen tỏ ra hài lòng được biết họ bằng vẻ hòa nhã; nhưng hơn thế nữa,
tin rằng trong đời sống các chốn kinh kỳ, sự tiếp xúc đồng thời với
những cá nhân thú vị vãng lai qua đó, và với những tập tục của nhân
dân ở đó, cho ta một kiến thức sâu xa không học được ở trong sách, về
lịch sử, địa lý, phong tục của nhiều quốc gia khác nhau, về phong trào
trí thức ở châu Âu, ông vận dụng đối với mỗi người mới đến khả năng
quan sát sắc sảo của mình để biết ngay mình tiếp xúc với hạng người
nào. Từ lâu, chính phủ đã thôi không giao cho ông cương vị nào ở nước
ngoài, nhưng hễ người ta giới thiệu ông với ai, là đôi mắt ông, như
chưa hề nhận được thông báo là ông không còn đương chức, bắt đầu
quan sát đầy hiệu quả, trong khi bằng toàn bộ thái độ của mình, ông cố
tỏ ra không lạ gì tên tuổi vị khách. Cho nên vừa hồn hậu nói chuyện với
tôi bằng cái vẻ của một con người biết mình từng trải mọi sự, ông vừa
không ngừng quan sát tôi với vẻ tò mò minh mẫn vì lợi ích của riêng
mình, như thể tôi là một tục lệ ngoại lai nào đó, một công trình bổ ích
nào đó, hay một ngôi sao nào đó trên đường lưu diễn. Và bằng cách ấy,
chứng tỏ với tôi cả nét hòa ái uy nghi của bậc thầy thông tuệ lẫn sự hiếu
kỳ chuyên cần của chàng trai trẻ Anacharsis
.
