huyền diệu
ngoài khơi và sự tích này được thể hiện lại bằng một tấm
tranh kính màu trên cửa sổ ngôi nhà thờ chỉ cách chỗ tôi đang đứng có
mấy mét; đúng là gian giữa và các tháp của nhà thờ được xây bằng đá
lấy từ những vách đá sóng đánh dập dồn. Vì câu chuyện đó, tôi đã
tưởng tượng ở quãng này, biển xô những đợt sóng vỗ bờ của nó vào tận
dưới chân tấm tranh kính màu, nhưng thực ra nó cách đấy những hơn
năm dặm, ở Balbec-Bãi-Biển cơ, và bên cạnh vòm nóc, cái tháp chuông
mà, do đọc thấy ở đâu đó rằng bản thân nó cũng là một vách đá dựng
đứng vùng Normandie, nơi xoáy lộn từng bầy chim tìm hạt, bao giờ tôi
cũng hình dung nó đón nhận dưới chân mình lớp bọt sóng cuối cùng
tung lên trắng xóa, nó sừng sững ở chỗ chẽ của hai nhánh đường tàu
điện, trước một quán cà phê mang tên “Billard” viết bằng chữ vàng
nhũ; nó nổi bật trên nền một dãy nhà không có cột buồm nào trên mái.
Và ngôi nhà thờ lọt vào tầm chú ý của tôi cùng với quán cà phê, cùng
với người khách bộ hành mà tôi phải níu lại hỏi đường, cùng với nhà ga
mà tôi sắp phải quay về, ngôi nhà thờ ấy hòa làm một với toàn cảnh,
như một ngẫu nhiên, một sản phẩm của buổi cuối chiều này, trong đó
cái vòm mái mềm mại căng tròn trên nền trời như một trái cây chín
hồng lên, vỏ óng vàng và rười rượi cùng tắm trong làn ánh sáng bao
trùm ống khói các mái nhà. Nhưng tôi chỉ còn muốn nghĩ đến ý nghĩa
vĩnh cửu của những tác phẩm điêu khắc khi tôi nhận ra các vị thánh
tông đồ mà tôi đã thấy tượng đúc lại ở Bảo tàng Trocadéro, đứng hai
bên Đức Mẹ Đồng Trinh, trước cổng lớn sâu hun hút, chờ nghênh đón
tôi như khách danh dự. Vẻ mặt từ bi, dịu dàng với chiếc mũi tẹt, lưng
còng còng, các vị dường như tiến lên đón mừng, miệng hát Allellula
ngợi ca ngày mới. Nhưng ta thấy sắc diện các vị bất động như mặt
người chết và chỉ thay đổi nếu ta xoay quanh họ. Tôi tự bảo: Đây rồi,
đây là nhà thờ Balbec. Cái quảng trường này có vẻ biết rành về tiếng
thơm của mình, chắc là nơi duy nhất trên thế giới sở hữu nhà thờ
Balbec. Những gì tôi đã thấy cho tới nay chỉ là ảnh chụp ngôi nhà thờ
ấy và những tượng đúc lại trứ danh của các thánh tông đồ cùng Đức Mẹ
Đồng Trinh nơi cổng lớn. Giờ đây, là ngôi nhà thờ đích thực, là pho
