DƯỚI BÓNG NHỮNG CÔ GÁI TUỔI HOA - Trang 459

chúng một cách trung thành hơn. Lý tưởng ấy thực sự khơi dậy nơi
Elstir một lòng sùng bái nghiêm cẩn và đòi hỏi cao đến mức không bao
giờ cho phép ông được thỏa mãn. Đó là phần sâu kín nhất của bản ngã
ông; cho nên ông đã không thể nhìn nhận nó với thái độ thản nhiên, rút
ra từ đó những xúc cảm, cho tới ngày ông gặp nó thể hiện ở bên ngoài,
hiện thân nơi thân thể một người đàn bà, thân thể của người sau đó đã
trở thành Madame Elstir và chính ở người đàn bà ấy, cuối cùng, ông đã
có thể - như ta chỉ có thể có khả năng ấy với những gì không phải là
bản thân ta - thấy cái lý tưởng ấy là đáng sùng bái, là xúc động lòng
người, là thần thánh. Thật an lòng biết mấy khi ông có thể đặt môi lên
cái Đẹp mà cho tới nay ông vẫn phải nhọc nhằn chiết ra từ bản thân và
giờ đây nó hiện thân một cách bí ẩn tự hiến mình cho ông để thực hiện
một chuỗi hòa đồng hiệu quả! Vào thời ấy, Elstir không còn ở độ thanh
xuân khi người ta chỉ trông chờ ở sức mạnh của tư duy để thực hiện lý
tưởng của mình. Ông gần đến cái tuổi khi người ta trông cậy vào những
thỏa mãn của thân thể để kích thích sức mạnh của trí não, khi mà sự
mệt mỏi của trí não (khiến ta ngả theo chủ nghĩa duy vật) và sự giảm
sút hoạt động trí tuệ (dễ dẫn đến khả năng tiếp nhận các ảnh hưởng một
cách thụ động) bắt đầu làm ta phải thừa nhận rằng có lẽ có một số cơ
thể, một số nghề, một số tiết tấu được ưu tiên, thực hiện lý tưởng của ta
một cách tự nhiên đến nỗi thậm chí không cần có thiên tài, chỉ bằng
việc chép lại một động tác nhún vai hay vươn cổ, là ta làm nên một kiệt
tác rồi. Đó là cái tuổi khi ta thích đưa mắt mơn trớn cái Đẹp bên ngoài
ta, gần bên ta, trong một tấm thảm thêu, trong một phác thảo đẹp của
Titien phát hiện thấy ở một cửa hàng đồ cũ, nơi một người tình cũng
đẹp như bức phác thảo của Titien. Khi tôi hiểu ra điều ấy, tôi không thể
nhìn Madame Elstir mà không vui thích và vẻ nặng nề biến mất khỏi cơ
thể bà vì tôi chất đầy vào đó một ý niệm: rằng bà là một sinh linh phi
vật thể, một bức chân dung của Elstir. Đối với tôi, bà là một bức chân
dung và hẳn đối với Elstir cũng thế. Những dữ kiện của đời sống không
đáng kể đối với người nghệ sĩ, chúng chỉ là một cơ hội cho anh ta phơi
bày thiên tài của mình. Nhìn mười bức chân dung những người khác