người không có nhã thức chuẩn và mực thước về trang phục. Tôi không
có cái nhã thức đó. Elstir thì sở hữu nó ở mức độ tột đỉnh, theo lời
Albertine nói với tôi. Tôi không hề biết thế cũng như không ngờ những
đồ vật thanh nhã nhưng giản dị, đầy trong xưởng họa của ông, là những
của báu kỳ diệu mà ông ao ước bao lâu, theo dõi hết cuộc bán đấu giá
này đến cuộc khác, thuộc làu lịch sử của chúng, cho tới một hôm ông
kiếm đủ tiền để sở hữu chúng. Nhưng về những thứ này, Albertine cũng
“ngoại đạo” như tôi, không thể cho tôi biết gì hơn. Còn về trang phục,
thì vốn biết rành do một thứ bản năng của con gái thích làm đỏm và có
lẽ cũng do chút tiếc nuối của một cô gái nghèo thưởng thức một cách
vô tư và tinh tế trên người các cô gái giàu những trang sức mà bản thân
mình không có được, nàng có thể giảng cho tôi rất kỹ về những tinh tế
của Elstir: ông khó tính đến nỗi chê tất cả phụ nữ đều không biết ăn
mặc và, hết sức coi trọng tỷ lệ cân đối cùng sắc thái, ông đặt làm riêng
cho vợ mình với những giá điên rồ những chiếc dù, những chiếc mũ,
những chiếc măng tô mà ông đã “dạy” cho Albertine thấy là đẹp, còn
một kẻ không có “gu” như tôi thì thậm chí chẳng để ý đến. Vả chăng
Albertine, vốn đã tập tọng vẽ vời tí chút mặc dù không có “năng khiếu”
- nàng thú nhận thế, - cảm thấy rất ngưỡng mộ Elstir và nhờ những gì
ông nói và chỉ bảo cho, đã hiểu biết hội họa theo một cách tương phản
mạnh mẽ với cái mê say cuồng nhiệt đối với Cavalieria Rusticana. Đó
là vì thực ra, nàng rất thông minh - mặc dù điều này chưa biểu hiện rõ
lắm - và cái ngu ngốc trong những gì nàng nói không phải của nàng mà
là của cái môi trường nàng sống trong đó và của lứa tuổi nàng. Elstir đã
có một ảnh hưởng tốt đối với nàng dù rằng phiến diện. Tất cả các dạng
của trí thông minh không phát triển đồng đều cùng một trình độ ở
Albertine. Cái thẩm mỹ về hội họa đã gần bắt kịp cái nhã thức về trang
phục và về mọi hình thức thanh lịch, nhưng cái “gu” âm nhạc thì còn
tụt hậu xa.
Mặc dù Albertine biết rành về gia đình D’Ambresac, mặc dù tôi đã
chào hai tiểu thư nhà ấy, vì không nhất thiết ai đã có thể hơn thì không
thể kém, tôi vẫn thấy nàng không sẵn sàng gì hơn để giới thiệu tôi với
