bay bướm bên dưới một chiếc ô mở in màu đen; khi thì khép kín trong
một mẫu chữ lồng mang hình một chiếc mũ Trung Quốc trong đó có tất
cả các chữ cái viết hoa mà không phân biệt riêng ra được chữ nào. Cuối
cùng, vì xê ri giấy viết thư của Gilberte có nhiều đến mấy cũng không
phải là vô hạn, sau một số tuần lễ, tôi lại thấy xuất hiện loại giấy mang
câu phương châm Per viam rectam bên trên
chàng hiệp sĩ đội mũ sắt
trong tấm mề đay bằng bạc đánh bóng, mà nàng đã dùng khi viết thư
cho tôi lần đầu tiên. Mới đầu, tôi ngỡ nàng dựa theo một số tập tục nào
đó mà chọn ngày này, ngày nọ, nhưng bây giờ, tôi tin là vì nàng cố nhớ
những loại giấy nàng đã dùng những lần trước, làm sao để chỉ gửi cùng
một loại cho cùng một người nhận trong khoảng cách dài nhất có thể, ít
nhất là đối với những ai nàng thấy bõ công tỏ tình thân hữu. Vì giờ học
khác nhau, một số bạn gái Gilberte mời dự những bữa trà đó buộc phải
ra về vào lúc những người khác vừa tới, nên ngay từ cầu thang, tôi đã
nghe thấy vẳng ra từ phòng chờ tiếng người rì rầm; trước cả khi tôi tới
sàn đầu cầu thang, trong nỗi hồi hộp do sắp được dự một nghi thức
quan trọng, tiếng rì rầm ấy đã đột ngột ngắt đứt những gì còn ràng buộc
tôi với cuộc sống trước đó, khiến tôi quên cả tháo khăn quàng cổ một
khi cảm thấy mình đã ở trong phòng ấm áp, quên cả xem giờ để khỏi về
muộn. Chiếc cầu thang ấy hoàn toàn bằng gỗ, như hồi ấy người ta
thường làm trong một số nhà cho thuê, theo kiểu Henri II, cái phong
cách từng bao lâu là lý tưởng đối với Odette nhưng bà sắp phải từ bỏ; ở
đó có treo một tấm biển với dòng chữ “Cấm dùng thang máy khi
xuống” (ở nhà chúng tôi không có gì tương đương như thế); đối với tôi,
đó là một cái gì kỳ diệu đến nỗi tôi về nói với cha mẹ tôi rằng đó là một
cái cầu thang cổ do ông Swann mang từ rất xa về. Lòng yêu chân lý nơi
tôi lớn đến nỗi tôi sẽ không ngần ngại cung cấp thông tin ấy cho cha mẹ
tôi ngay cả nếu tôi biết là nó sai, bởi vì chỉ có nó mới khiến được họ
trân trọng giá trị của chiếc cầu thang nhà Swann như tôi. Chính như
vậy mà trước một kẻ ngu dốt không thể hiểu thiên tài của một thầy
thuốc vĩ đại là ở chỗ nào, tốt nhất là đừng nên nói thật rằng ông ta
không biết chữa trị nhức đầu sổ mũi ra sao. Nhưng vì tôi chẳng có chút
