thần tiêu cực, lề thói, bảo thủ, gọi là “tinh thần cai trị”, và quả vậy, đó
là tinh thần của mọi chính phủ và, đặc biệt, trong mọi chính phủ, là tinh
thần sứ bộ ngoại giao
. Nghiệp ngoại giao đã khiến ông ghét cay ghét
đắng, khiếp hãi và khinh miệt những phương cách ít nhiều mang tính
cách mạng, và ít nhất thì cũng sai phạm, ấy là những phương cách của
các phe đối lập. Trừ một số người ít học trong giới bình dân hay thượng
lưu, mà đối với họ, sự khác biệt giữa các thể loại chỉ bằng không, điều
khiến mọi người xích lại gần nhau, đó không phải sự cùng chung ý
kiến, mà là sự đồng tâm trí. Một viện sĩ hàn lâm thuộc loại như
Legouvé, dù sùng bái các nhà kinh điển, vẫn sẵn sàng hoan hô Maxime
Du Camp hay Mézières ca ngợi Victor Hugo, hơn là nghe Claudel tán
dương Boileau
. Chỉ cần chia sẻ cùng một tinh thần dân tộc chủ nghĩa
cực đoan là đủ để Barrès gần hơn với các cử tri của mình, họ chẳng
thấy ông và ông Georges Berry khác nhau gì lắm, nhưng tinh thần đó
chẳng khiến ông xích lại gần các đồng nghiệp ở Viện Hàn lâm, những
vị này, tuy cùng quan điểm chính trị với ông nhưng vì thuộc một loại
tinh thần khác hẳn, nên thậm chí còn ưng chọn những kình địch như
các ông Ribot và Deschanel
hơn; đến lượt mình, các tín đồ của chế độ
quân chủ cảm thấy gần Ribot và Deschanel hơn nhiều so với Mauras và
Léon Daudet mặc dù hai ông này cũng mong muốn được thấy nhà vua
trở về. Ông De Norpois là người kiệm lời, không những do thói quen
nghề nghiệp phải thận trọng và dè dặt, mà còn vì lời lẽ của ông cao giá
hơn, chứa nhiều sắc thái tinh tế hơn đối với những con người suốt mười
năm trời cố gắng làm cho hai nước xích lại gần nhau, những nỗ lực của
họ đúc kết lại, thể hiện - trong một diễn văn, trong một nghi thức ngoại
giao - bằng một tính từ đơn giản, bề ngoài có vẻ nhàm, nhưng trong
mắt họ, là cả một thế giới. Ở ủy ban đặc phái, người ta cho ông là
người rất mực lạnh lùng, ông ngồi làm việc ngay cạnh cha tôi và ai nấy
đều mừng cho cha tôi được vị cựu đại sứ tỏ tình thân hữu. Chính cha
tôi là người đầu tiên ngạc nhiên về điều đó. Vì, thông thường, bản tính
vốn chẳng mấy hòa nhã, cha tôi ít quan hệ với ai ngoài những người
thân cận và nói thẳng ra như vậy. Cha tôi ý thức rằng trong sự tiếp cận
