Chàng trai ấy xưng tên là Ba. Vì tôi đã giúp anh ta việc nhỏ
ấy, cho nên anh ta rất thân với tôi, và cũng vì anh ta rất dễ
yêu nên tôi cũng rất thân với anh ấy. Việc gì tôi làm được là
tôi cố làm để giúp anh ta, vì anh ta chưa biết làm gì cả. Vả
lại, anh ấy có can đảm và nhẫn nại. Phụ bếp trên tàu, mỗi
ngày anh ta phải làm: từ bốn giờ sáng, quét dọn sạch sẽ
nhà bếp lớn trên tàu, rồi đốt lửa trong các lò. Sau đó đi
khuân than, rồi xuống hầm lấy rau, thịt, cá, nước đá v.v…
Công việc khá nặng nhọc vì dưới bếp rất nóng và trong hầm
rất rét, nhất là khi vừa phải vác một bao nặng vừa leo lên
những bậc thang trong khi tàu tròng trành.
Xong công việc ấy, phải dọn cho bọn chủ bếp Pháp ăn. Sau
đấy, nhặt rau, rửa chảo nồi và đun lò lại. Công việc kéo dài
suốt ngày.
Nhà bếp lo ăn cho 7, 8 trăm người cả nhân viên và hành
khách. Có nhiều cái chảo bằng đồng lớn và nặng quá đến
nỗi anh Ba phải kéo lê trên sàn. Và những cái nồi cao quá
anh phải leo lên ghế để chùi nồi. Luôn luôn nghe tiếng:
- Ba, đem nước đây!
- Ba, đem chảo đi!
- Ba, thêm than chỗ này, thêm than chỗ kia!
Suốt ngày, anh Ba dầm nước, hơi và mồ hôi, mình đầy bụi
than. Người ta thấy anh Ba phải dùng hết tinh thần và sức
lực để làm cho xong công việc. Và hơn nữa vì chưa quen
việc, anh phải gọt xong đống củ cải và khoai tây. Anh
không biết làm thế nào. Tôi dạy cho anh. Tôi còn nhớ một
lần phải gọt măng tây. Đây là lần đầu tiên anh Ba thấy
