giả” Trung Quốc. Bác nói tiếng Pháp, anh Đồng dịch lại, ai
cũng chỉ tưởng Bác là một nhà báo. Thuyền đi ngược nước,
phải kéo. Bác cũng xuống kéo. Lúc ngồi thuyền ai có hỏi gì,
có người dịch lại Bác mới trả lời. Có chị tên Hiền khát nước,
toan uống nước sông, Bác nói tiếng Pháp, anh Đồng dịch lại
bảo nên mua mía ăn, đừng uống nước lã đau bụng. Nhưng
có một lần một đồng chí để rơi tàn thuốc cháy áo. Bác ngồi
bên cạnh, buột miệng nhắc khẽ : “Kìa cháy ! cháy !”. Khi
về, nhắc lại chuyện ai cũng cười không nhịn được.
Về đến Điền Đông, thì anh Đồng, chị Hiền cùng dăm ba
người về Tĩnh Tây trước, tìm tôi bảo tôi về Điền Đông gặp
Bác ngay. Trong đám thanh niên mới sang, có anh Hoàng
Sâm. Tôi cùng anh Sâm đi ngược về Điền Đông. Nửa
đường, anh Sâm ở lại bố trí chỗ ở. Tôi về Điền Đông khoảng
hai giờ chiều. Bác bảo đi ăn cơm rồi lại bảo tôi và anh Hoan
đi ngay về nơi đã bố trí. Bảy giờ mới đến nơi. Chiều hôm
sau, thì Bác và các người cùng đi cũng về đến đó.
Tháng 12-1940, Bác về đến Tĩnh Tây, Bác bảo tôi về nước
tìm một địa điểm. Bác dặn địa điểm cần hết sức bí mật, có
hàng rào quần chúng bảo vệ và có đường rút lui. Tôi về tìm
được vùng hang Pắc Bó. Các đồng chí còn ở lại thì đón số
thanh niên đã từ bỏ Trương Bộ Công, đưa về một địa điểm
huấn luyện, đợi ngày về nước.
Bác ở Tĩnh Tây được mấy tuần thì đã liên lạc được với Trung
ương và các đồng chí trong nước ra gặp Bác, trong số đó có
các đồng chí Hoàng Văn Thụ, Trường Chinh, Hoàng Quốc
Việt.
Tôi về nước thì anh Hoàng Sâm làm liên lạc giữa Bác và anh
Đồng, anh Lĩnh, với nhóm thanh niên. Tôi chuẩn bị xong địa
