chính mà chính phủ giải quyết cũng không thể tồn tại những giới hạn bảo
vệ quyền cá nhân mà chính phủ không thể vượt qua. Một chính phủ được
dân bầu và bị phe đối lập công khai chỉ trích không chấp nhận bất cứ giới
hạn quyền lực nào”.
Có thể chấp nhận những chuyện như thế trong thời chiến, lúc đó dĩ nhiên
là ngay cả việc phê phán công khai và tự do cũng phải bị giới hạn. Nhưng
trong câu vừa dẫn đã nói một cách rõ ràng: “luôn luôn”. Từ đó có thể rút ra
kết luận rằng tờ Economist không coi đấy là nhu cầu đáng buồn của thời
chiến. Đưa quan điểm như thế vào các định chế xã hội chắc chắn là không
phù hợp với tinh thần pháp trị và sẽ dẫn thẳng tới nhà nước toàn trị. Nhưng
đấy chính là cái đích mà những người cho rằng chính phủ phải quản lí đời
sống kinh tế đang nhắm đến.
Kinh nghiệm của các nước ở Trung Âu khác nhau cho chúng ta thấy rằng
khi nhà nước đã kiểm soát toàn bộ đời sống kinh tế thì việc công nhận về
mặt hình thức các quyền cá nhân và quyền các dân tộc thiểu số đã mất hết ý
nghĩa. Hóa ra có thể thực thi chính sách phân biệt đối xử tàn nhẫn, tức là sử
dụng các biện pháp kinh tế, đối với các sắc dân thiểu số mà vẫn không vi
phạm lời văn của các quy định pháp lí bảo vệ quyền lợi của họ. Các biện
pháp kinh tế, trong trường hợp này còn dễ dàng được sử dụng vì một số
lĩnh vực gần như nằm hoàn toàn trong tay các sắc dân thiểu số, cho nên có
nhiều biện pháp của chính phủ, mới nhìn thì có vẻ như nhằm chống lại một
lĩnh vực hay một giai cấp nào đó, trên thực tế lại nhằm đàn áp các sắc dân
thiểu số. Sử dụng nguyên tắc mới nhìn tưởng như vô hại là “chính phủ
kiểm soát sự phát triển công nghiệp” lại cho thấy những khả năng áp bức
và phân biệt đối xử vô cùng to lớn. Nhưng đây chính là bài học tốt cho tất
cả những ai muốn biết rõ những hậu quả chính trị trên thực tế của chính
sách kế hoạch hóa.
Chú thích:
Theo định nghĩa kinh điển của A. V. Dicey trong The Law of the
Constitution (Luật của hiến pháp) (8
th
ed. trang 198 thì Pháp trị “trước hết
