là uy quyền tối cao và uy thế tuyệt đối của pháp luật hiện hành, chống lại
những quyết định tùy tiện của chính quyền và không chấp nhận không chỉ
sự độc đoán của chính phủ mà cả khả năng tùy nghi hành động trong những
hoàn cảnh nào đó”. Ở Anh thuật ngữ này hiện (phần lớn là nhờ trước tác
của A. V. Dicey) đã mang ý nghĩa hẹp và chuyên biệt mà chúng ta sẽ không
đi sâu ở đây. Ý nghĩa rộng rãi và mang tính truyền thống hơn của khái niệm
Pháp trị đã xuất hiện vào đầu thế kỉ XIX ở Đức, khi người ta thảo luận về
bản chất của nhà nước pháp quyền.
Độc đoán - ND.
Nhà nước pháp quyền - Tiếng Đức - ND.
Vì vậy không thể nói rằng Karl Schmitt, lí thuyết gia về luật pháp của
chủ nghĩa quốc xã, là hoàn toàn vô lí khi ông ta đem lí tưởng về “nhà nước
công bằng” quốc xã đối lập với nhà nước pháp quyền tự do. Chỉ có điều
công bằng mà đối lập với pháp lí hình thức thì nhất định sẽ dẫn tới phân
biệt đối xử.
Trường luật tự do - Tiếng Đức - ND.
Như vậy, hoàn toàn không phải là tự do và luật pháp xung đột với
nhau, như trong thế kỉ XIX người ta đã nghĩ. Như John Locke đã chỉ rõ,
không có luật pháp thì không thể có tự do. Xung đột ở đây là mâu thuẫn
giữa hai loại luật pháp, khác nhau đến nỗi đáng lẽ ra không nên dùng cùng
một thuật ngữ. Loại thứ nhất, phù hợp với nguyên tắc pháp trị là các bộ luật
chung, là các “luật chơi” đã được xác định, cho phép cá nhân dự đoán được
hành động của các cơ quan của chính phủ và biết chắc rằng anh ta cũng như
những người khác được làm gì và không được làm gì trong những hoàn
cảnh nhất định. Loại thứ hai là luật cho nhà cầm quyền được toàn quyền
hành động theo ý mình. Vì vậy trong điều kiện của nền dân chủ, nếu người
ta không sử dụng các quy tắc đã được xác định từ trước để giải quyết các
xung đột quyền lợi mà giải quyết “theo bản chất của vụ việc” thì pháp trị sẽ
dễ dàng bị loại bỏ.
