tượng được kết quả của “tự do lựa chọn công việc” mà người ta đã hứa.
“Tự do lựa chọn” sẽ chỉ là giả mạo, chỉ là một lời hứa suông rằng sẽ không
có chính sách phân biệt đối xử và chỉ còn có thể hi vọng rằng việc lựa chọn
sẽ được thực hiện trên cơ sở các tiêu chí mà chính quyền cho là khách quan
mà thôi.
Kết quả cũng sẽ tương tự như thế, nếu cơ quan lập kế hoạch có những
quy định “cứng” về tiền lương và tìm cách điều chỉnh các quy định đó mỗi
lần họ muốn điều tiết số người lao động trong một lĩnh vực nào đó. Lúc đó
mức lương “cứng” sẽ là lực cản hữu hiệu trong việc chọn nghề chẳng khác
gì việc cấm đoán trực tiếp.
Trong xã hội cạnh tranh một cô gái không nhan sắc mơ ước trở thành
nhân viên bán hàng hay chàng trai trẻ yếu đuối mơ được làm một công việc
cần nhiều sức lực và nói chung những người mới nhìn có vẻ như không phù
hợp với một công việc nào đó vẫn có cơ hội thực hiện dự định của mình:
bắt đầu từ một chức vụ khiêm tốn, ít lương, nhờ năng lực tiềm tàng, họ có
thể thăng tiến dần cho đến khi đạt được ước mơ. Nhưng khi chính quyền đã
quy định một mức lương duy nhất cho mỗi loại lao động và việc lựa chọn
được tiến hành thông qua kiểm tra khách quan thì ước mơ của con người
đối với một công việc cụ thể nào đó sẽ chẳng có ý nghĩa gì. Một người có
những đặc điểm bất bình thường hay tính khí bất bình thường sẽ không tìm
được việc làm ngay cả khi người sử dụng lao động sẵn sàng nhận anh ta.
Thí dụ, một người chấp nhận đồng lương thấp và không ổn định để làm
việc không theo giờ giấc nhất định thay vì cứ phải “sáng cắp ô đi tối cắp
về”, sẽ chẳng còn hi vọng gì. Điều kiện làm việc ở mọi nơi đều như nhau,
hệt như trong các xí nghiệp lớn, nhưng còn tệ hơn vì không có chỗ nào mà
đi. Chúng ta sẽ không có cơ hội thể hiện sáng kiến hay mưu trí vì hoạt động
của chúng ta phải phù hợp với các tiêu chuẩn giúp chính quyền hoàn thành
nhiệm vụ của mình. Muốn cho nhiệm vụ cực kì to lớn đó có thể quản lí
được, chính quyền phải giản lược các khả năng và thiên hướng muôn hình
muôn vẻ của con người thành một vài tiêu chí đảm bảo cho việc luân
