của mình theo cách đó là phù hợp với tự do cá nhân. Cũng có thể nói như
thế về sự trợ giúp của nhà nước cho các nạn nhân của thiên tai như động
đất, bão lụt. Không nghi ngờ gì rằng khi người ta gặp những tai họa mà họ
không thể tránh được và không có đủ dự phòng để khắc phục hậu quả thì
cộng đồng nhất định phải dang tay giúp đỡ.
Cuối cùng, còn đó một vấn đề cực kì quan trọng: đấu tranh với các suy
thoái kinh tế và hiện tượng thất nghiệp hàng loạt đi kèm với nó. Đấy là một
trong những vấn đề nghiêm trọng nhất và cấp bách nhất trong thời đại
chúng ta. Và mặc dù muốn giải quyết nó thì phải lập kế hoạch theo đúng
nghĩa của từ này, nhưng vấn đề là không và không được đưa ra những loại
kế hoạch thay thế cho thị trường. Thực ra thì một số nhà kinh tế học hy
vọng là có thể giải quyết vấn đề bằng chính sách tiền tệ, phương cách mà
họ cho là không trái ngược gì với cả chủ nghĩa tự do thế kỉ XIX. Nhưng
cũng có những người cho rằng giải pháp duy nhất là thực hiện các công
trình xã hội quy mô lớn vào đúng những lúc cần thiết. Cách làm này có thể
gây ra những trở ngại nghiêm trọng đối với cạnh tranh và vì vậy phải rất
thận trọng khi tiến hành thử nghiệm theo hướng này để tránh làm cho nền
kinh tế ngày càng phụ thuộc vào sự lãnh đạo và các khoản đầu tư của chính
phủ. Tuy nhiên, đây không phải là cách duy nhất và theo tôi không phải là
cách tốt nhất cho việc bảo đảm an toàn về kinh tế. Dù sao mặc lòng, nhu
cầu bảo đảm khỏi các hậu quả của suy thoái kinh tế hoàn toàn không đồng
nghĩa với việc áp dụng hệ thống kế hoạch hóa là cái sẽ tạo ra mối đe dọa
đối với quyền tự do của chúng ta.
* * *
Kế hoạch hóa để bảo vệ loại an toàn thứ hai là có hại cho tự do. Đấy là
kế hoạch được thiết kế nhằm bảo đảm cho một số người hoặc nhóm người
tránh được thất thu, mà đấy lại là chuyện bình thường trong xã hội dựa trên
nguyên tắc cạnh tranh. Việc thất thu không thể nào được biện hộ về mặt
đạo đức, dù có nguy cơ gây ra cảnh thiếu thốn, nhưng lại là phần không thể
tách rời của cạnh tranh. Đòi hỏi bảo đảm kiểu này là một hình thức khác
của đòi hỏi thù lao tương xứng, nghĩa là thù lao tương xứng với ưu điểm
