Vấn đề khuyến khích ở đây thường được thảo luận như thể đây chủ yếu
là vấn đề về sự tự nguyện làm hết sức mình của người dân. Mặc dù đây là
khía cạnh quan trọng, nhưng không phải là tất cả, lại càng không phải là
khía cạnh quan trọng nhất của vấn đề. Vấn đề không chỉ là muốn người ta
tích cực làm việc thì phải có khuyến khích thỏa đáng. Quan trọng hơn là,
nếu chúng ta để cho người dân quyền lựa chọn công việc, nếu muốn cho
người dân có đủ khả năng quyết định nên làm cái gì thì chúng ta cũng phải
cung cấp cho họ tiêu chuẩn đánh giá đơn giản và rõ ràng vì tính hữu dụng
tương đối của các ngành nghề khác nhau. Một người, dù được thúc đẩy bởi
những động cơ cao đẹp nhất, không thể lựa chọn được một nghề giữa muôn
vàn nghề nghiệp nếu lợi thế mà anh ta nhận được từ công việc đó chẳng có
liên quan gì với tính hữu dụng của nó đối với xã hội. Muốn cho một người
quyết định chuyển nghề hay chuyển môi trường công tác mà anh ta đã quen
và có thể đã thích thì điều quan trọng là giá trị xã hội đã biến đổi của từng
ngành nghề phải thể hiện trong thù lao của ngành nghề đó.
Nhưng vấn đề còn nghiêm trọng hơn vì trong thế giới trần tục, chỉ có
quyền lợi riêng tư mới làm cho người ta sẵn sàng cống hiến hết sức mình
cho công việc trong một thời gian dài. Chí ít là rất nhiều người chỉ thực sự
làm việc khi có áp lực từ bên ngoài. Theo ý nghĩa này thì vấn đề khuyến
khích là vấn đề sống còn cả trong lĩnh vực lao động phổ thông cũng như
lĩnh vực quản lí. Áp dụng các phương pháp thiết kế kĩ thuật cho cả một dân
tộc - mà đây chính là kế hoạch hóa - “đặt ra vấn đề kỉ luật rất khó giải
quyết”, một kĩ sư người Mĩ có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực lập kế
hoạch ở cấp chính phủ đã viết như thế.
“Muốn giải quyết một công trình kĩ thuật”, ông ta giải thích, “cần phải có
một khu vực hoạt động kinh tế phi kế hoạch tương đối lớn, cần phải có một
khu vực dự trữ tuyển mộ nhân công để sao cho một nhân viên nào đó bị sa
thải thì anh ta không chỉ biến khỏi chỗ làm việc mà còn biến khỏi bảng
lương nữa. Không có khu vực dự trữ như thế thì chỉ có thể duy trì kỉ luật
bằng roi vọt, hệt như thời nô lệ
