mọi người. Nhưng sự bảo đảm này lại gắn liền với những hạn chế về quyền
tự do và hệ thống cấp bậc của nhà binh, nghĩa là sự an toàn của trại lính.
Dĩ nhiên là có thể thành lập trong xã hội tự do những ốc đảo nơi cuộc
sống được tổ chức theo nguyên tắc nhà binh như thế và không có lí do gì để
phải cấm đoán những người thích cách sống như thế. Trên thực tế, lao động
tình nguyện được tổ chức theo kiểu nhà binh có lẽ là biện pháp tốt nhất mà
chính phủ có thể theo nhằm bảo đảm cho tất cả mọi người tham gia làm
việc và có mức thu nhập tối thiểu để sống còn. Nhưng trước đây những đề
nghị như thế vẫn bị bác bỏ là vì những người sẵn sàng hi sinh tự do để đổi
lấy an toàn lại đòi tước đoạt tự do của cả những người không đồng ý tham
gia tự nguyện như thế. Rõ ràng đây là một đòi hỏi quá đáng.
Nhưng quân đội, như chúng ta biết, chỉ là một bức tranh gần đúng về cái
xã hội được tổ chức hoàn toàn theo kiểu nhà binh mà thôi. Khi chỉ có một
phần xã hội được tổ chức theo kiểu nhà binh thì sự mất tự do bên trong
lòng nó sẽ được cảm nhận một cách nhẹ nhàng hơn vì người ta biết rằng
ngay ngoài kia là cuộc đời tự do, ta có thể đi ra nếu cảm thấy quá gò bó.
Hãy nhìn lại thành quốc Sparta cổ đại hay nước Đức hiện đại sau khi đi
theo con đường đó vài ba thế hệ: Đây là những xã hội dường như đã tiến
gần đến cái lí tưởng mà nhiều đảng viên xã hội chủ nghĩa đã từng kì vọng,
tức là xây dựng xã hội tương tự như một nhà máy lớn.
* * *
Trong xã hội đã quen với tự do, chắc chẳng có mấy người sẵn sàng mua
sự an toàn với cái giá như thế. Nhưng chính sách cung cấp sự an toàn đang
tung hoành khắp nơi, khi thì cho nhóm xã hội này, khi thì cho nhóm xã hội
kia, sẽ nhanh chóng tạo ra những điều kiện mà ước muốn an toàn về kinh tế
sẽ mạnh hơn tình yêu đối với tự do. Đấy là vì bất cứ sự bảo đảm an toàn
tuyệt đối nào cho một nhóm cũng sẽ làm gia tăng sự mất an toàn của những
nhóm khác. Nếu bạn bảo đảm cho một người một miếng bánh cố định trong
một chiếc bánh khi thì to khi thì nhỏ, thì phần chia cho những người khác
sẽ dao động nhiều hơn là kích thước của chính cái bánh đó. Trong khi đó
