thể thật đơn giản nhưng là những luận cứ sai lầm, đấy là luận cứ cảm tính
trực tiếp. Còn luận cứ ủng hộ chủ nghĩa cá nhân thì tinh tế và phức tạp; đấy
là luận cứ lí tính gián tiếp. Đa số người ta lại có khả năng tư duy cảm tính
phát triển hơn khả năng tư duy lí tính, ngược đời là điều này lại xảy ra ngay
cả với những người tự coi mình là trí thức.
“Ở phương Tây, cuộc chiến đấu giữa chủ nghĩa tập thể và chủ nghĩa cá
nhân đã diễn ra như thế nào trong suốt một phần tư thế kỉ [bây giờ phải nói
là nửa thế kỉ] qua, sau khi tác phẩm vĩ đại của Hayek được xuất bản? Thế
giới thực tiễn và thế giới tư tưởng đưa ra những câu trả lời hoàn toàn khác
nhau.
“Trong thế giới thực tiễn, năm 1945 những ai trong chúng ta từng bị
phân tích của Hayek thuyết phục đều chẳng nhìn thấy gì khác hơn là sự
phát triển một cách đều đặn vai trò của nhà nước lấn át vai trò của cá nhân,
là việc thay thế dần sáng kiến và kế hoạch cá nhân bằng sáng kiến và kế
hoạch của nhà nước. Nhưng trên thực tế phong trào này đã chẳng tiến được
mấy, cả ở Anh, ở Pháp cũng như ở Mĩ. Còn ở Đức đã diễn ra những phản
ứng quyết liệt nhằm thoát khỏi việc kiểm soát thời quốc xã và một bước
tiến vượt bậc về phía chính sách tự do trong lĩnh vực kinh tế.
“Điều gì đã tạo ra sự ngăn chặn bất ngờ như thế đối với chủ nghĩa tập
thể? Tôi tin rằng có hai lực lượng đóng vai trò chủ yếu. Thứ nhất, và đây là
điều đặc biệt quan trọng ở Anh, cuộc xung đột giữa kế hoạch hóa tập trung
và tự do cá nhân, đề tài chính của Hayek, đã trở thành hiển nhiên, đặc biệt
là khi nhu cầu cấp bách của kế hoạch hóa đã dẫn đến cái gọi là chỉ thị về
“kiểm soát tuyển dụng”, theo đó chính phủ có quyền phân cho người dân
công ăn việc làm. Nhưng truyền thống tự do và các giá trị của tự do vẫn
còn đủ mạnh ở Anh, cho nên khi xảy ra xung đột thì người ta sẵn sàng hi
sinh kế hoạch hóa chứ không phải tự do cá nhân. Sự thiếu hiệu quả của chủ
nghĩa tập thể chính là lực cản thứ hai. Chính phủ đã tỏ ra không có khả
năng quản lí các doanh nghiệp, không có khả năng tổ chức các nguồn lực
để có thể đạt được các mục tiêu đề ra với giá phải chăng. Nó bị sa lầy trong
mớ bòng bong vì các thủ tục quan liêu và phi hiệu quả. Nhiều người tỏ ra
