thất vọng đối với tính hiệu quả của chính phủ trung ương trong việc quản lí
các chương trình kinh tế xã hội.
“Đáng tiếc là việc ngăn chặn chủ nghĩa tập thể lại không ngăn chặn được
sự phình lên của chính phủ; đúng hơn, nó đã hướng sự phình lên này vào
một kênh khác. Chính phủ không còn chú tâm vào hoạt động sản xuất nữa
mà chú tâm vào việc điều tiết một cách gián tiếp các doanh nghiệp được
cho là của tư nhân và còn chú tâm hơn vào các chương trình tái phân phối
thu nhập của chính phủ, bao gồm thu thuế của một số người nhằm bao cấp
cho một số người khác - tất cả đều nhân danh công bằng và xóa đói giảm
nghèo nhưng trên thực tế lại tạo ra sự hỗn độn đầy mâu thuẫn và thất
thường của những khoản bao cấp cho những nhóm lợi ích đặc biệt. Kết quả
là phần thu nhập quốc dân bị chính phủ sử dụng ngày càng gia tăng.
“Trong thế giới tư tưởng, đối với những người tin vào chủ nghĩa cá nhân,
kết quả còn đáng thất vọng hơn. Ở một khía cạnh nào đó, đây là điều đáng
ngạc nhiên nhất. Kinh nghiệm trong một phần tư thế kỉ qua đã khẳng định
một cách mạnh mẽ sự sáng suốt của Hayek; điều phối hoạt động của con
người thông qua quản lí tập trung và thông qua sự hợp tác tự nguyện là hai
con đường dẫn tới những hướng hoàn toàn khác nhau: con đường thứ nhất
đưa ta trở về thời kì nô lệ, còn con đường thứ hai dẫn tới tự do. Kinh
nghiệm đó cũng một lần nữa khẳng định chủ đề thứ hai: quản lí tập trung là
con đường dẫn người dân bình thường tới đói nghèo; còn hợp tác tự nguyện
là con đường dẫn tới sung túc.
“Đông và Tây Đức gần như có thể cung cấp cho ta một thí nghiệm khoa
học được kiểm soát. Đây là những người cùng một dòng máu, cùng một
nền văn minh, có cùng trình độ kĩ nghệ và tri thức nhưng đã bị tai họa của
chiến tranh tách thành hai mảnh; hai mảnh đó đã áp dụng những phương
pháp tổ chức xã hội hoàn toàn khác nhau, một bên là quản lí tập trung, bên
kia là kinh tế thị trường. Kết quả thật rõ ràng. Đông Đức chứ không phải
Tây Đức phải xây bức tường để ngăn chặn người dân bỏ nước ra đi. Một
bên bức tường là chuyên chế và nghèo đói, còn bên kia là tự do và phồn
vinh.
