của những lực lượng mới, những lực lượng thoát thai từ nền kinh tế tiến bộ
của thế kỉ XIX, kết cục của nó sẽ là chiến thắng của chủ nghĩa xã hội và tổ
chức, “Vì trong lĩnh vực tư tưởng, Đức là nước ủng hộ triệt để nhất giấc mơ
xã hội chủ nghĩa, còn trên thực tế thì Đức cũng là kiến trúc sư quyền năng
nhất trong việc thiết lập hệ thống kinh tế được tổ chức một cách chặt chẽ
nhất. Chúng ta là thế kỉ XX. Dù chiến tranh có kết thúc như thế nào đi nữa,
chúng ta vẫn là hình mẫu cho nhân dân các nước khác. Tư tưởng của chúng
ta sẽ quyết định mục đích sống cho toàn thể loài người. Lịch sử thế giới
đang chứng kiến một đại hí trường, cùng với chúng ta, một tư tưởng vĩ đại
mới về cuộc đời nhất định sẽ giành chiền thắng, trong khi một trong những
nguyên lí mang tầm lịch sử thế giới của Anh cuối cùng nhất định sẽ sụp
đổ”. Plenge đã viết như thế.
Nền kinh tế thời chiến được thiết lập ở Đức năm 1914 là “kinh nghiệm
xây dựng xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới và tinh thần của nó là tích
cực chứ không phải là tiêu cực, đấy chính là biểu hiện của tinh thần xã hội
chủ nghĩa. Nhu cầu của chiến tranh đã đưa tư tưởng xã hội chủ nghĩa vào
nền kinh tế Đức, nhu cầu quốc phòng của chúng ta đã tặng cho nhân loại tư
tưởng của năm 1914, tức là tư tưởng tổ chức của Đức, tư tưởng cộng đồng
dân tộc (Volksgemeinschaft) của chủ nghĩa quốc xã… Chúng ta đã không
nhận ra rằng toàn bộ đời sống chính trị trong nước cũng như nền công
nghiệp đã vươn lên một tầm cao mới. Nhà nước và nền kinh tế đã tạo thành
một thể thống nhất mới… Tinh thần trách nhiệm trong lĩnh vực kinh tế, đặc
trưng cho công tác của người công bộc đã thấm vào mọi lĩnh vực của hoạt
động riêng tư”. Cái thiết chế kinh tế mang tinh thần phường hội hoàn toàn
mới mẻ của Đức mà theo Plenge là chưa chín muồi là “hình thức cao nhất,
lần đầu tiên hiện diện trong đời sống của một số quốc gia”.
Ban đầu giáo sư Plenge còn hi vọng kết hợp lí tưởng tự do với lí tưởng tổ
chức nếu các cá nhân hoàn toàn tự nguyện đặt mình dưới sự chỉ đạo của xã
hội. Nhưng sau này các tàn dư của chủ nghĩa phóng khoáng như thế đã
không còn xuất hiện trong trước tác của ông. Đến năm 1918 thì sự kết hợp
giữa chủ nghĩa xã hội và đàn áp chính trị đã định hình hoàn toàn trong tâm
