tự do ngôn luận nữa. Đấy là đặc quyền đặc lợi của nhóm người này hay
nhóm người kia, đấy là “quyền” không cung cấp cho những người đồng
bào của họ những thứ mà những người kia cần. Việc phân biệt đối xử với
những thành viên và không phải thành viên của các nhóm khép kín, đấy là
chưa nói tới những kiểu dân thuộc các quốc gia khác, càng ngày càng được
coi là vấn đề đương nhiên. Những bất công do chính phủ gây ra cho các cá
nhân khi nó hành động nhằm bảo vệ quyền lợi của một nhóm nào đó bị
người ta lờ đi với thái độ bàng quan có thể sánh ngang với sự tàn nhẫn.
Những vụ vi phạm trắng trợn quyền cơ bản của con người, thí dụ như ép
buộc di dân hàng loạt được ngay cả những người tự nhận là theo trường
phái tự do ủng hộ.
Tất cả những điều này chứng tỏ rằng ý thức đạo đức của chúng ta đã cùn
mòn đi chứ không phải là sắc bén thêm. Khi chúng ta được nhắc nhở một
cách thường xuyên rằng muốn có món trứng rán thì phải đập trứng, nhưng
trứng ở đây lại thường là những giá trị mà mới cách đây một hai thế hệ vẫn
được coi là cơ sở thiết yếu của đời sống văn minh. Có tội ác nào của chính
quyền mà những người gọi là “tự do” của chúng ta, khi đã tỏ ra cảm tình
với nguyên lí của nó, không sẵn sàng tha thứ?
* * *
Có một khía cạnh trong sự biến dịch các giá trị đạo đức, mà sự lấn tới
của chủ nghĩa tập thể đã gây ra, rất đáng được suy ngẫm vào lúc này. Đấy
là những đức tính càng ngày càng ít được coi trọng và vì vậy càng ngày
càng trở thành hiếm hoi hơn, nhưng trước đây các đức tính này từng là
niềm tự hào của người Anglo-Saxon và họ cũng được mọi người thừa nhận
là xuất sắc về mặt đó. Những đức tính mà các dân tộc này sở hữu (ở mức
độ cao hơn đa số các dân tộc khác, ngoại trừ một vài dân tộc nhỏ như Thụy
Sĩ và Hà Lan) là tính độc lập và tự lực cánh sinh, sáng kiến cá nhân và
trách nhiệm khu vực, biết dựa vào các hoạt động tình nguyện, không can
thiệp vào công việc của tha nhân và khoan dung với những người khác
mình cũng như những người kì quặc, tôn trọng tập quán và truyền thống, có
thái độ nghi ngờ lành mạnh đối với chính quyền và nhà chức trách. Gần
