những ý định tốt. Với Hayek, địa ngục ở đây là một thứ triết lý chính trị rất
cụ thể: cái gọi là chủ nghĩa thiết kế duy lý, biểu hiện dưới mọi hình thức
của nó, trong kinh tế là những dự tính kế hoạch hoá ở nhiều mức độ, nếu
chỉ nhìn qua đó như lòng tốt thì tất yếu sẽ bị nó dẫn vào chốn ngục tù
không còn chút tự do nào. Với kiểu lập luận này lý trí đã bị đẩy đến tận
cùng của sự tệ hại: dù có một lòng tốt đi kèm, lý trí vẫn có thể gây ra tội ác,
như một thứ logic không thể nhận biết, và điều này đã được Hayek tạo
thành một thứ đẳng thức lịch sử tư tưởng: dù là Descartes, Hegel, Marx hay
Keynes… thì tất cả đều có cùng bản chất với Mussolini và Hitler thôi, bởi
vì tất cả ít nhiều đều mang hơi hám của cái gọi là “thiết kế duy lý”!
Thái độ phản tri thức về lý luận đẩy đến chỗ khinh miệt trí thức về mặt
con người cũng là kết quả khi Hayek lên tiếng đả kích cả một lớp người mà
ông gọi một cách dè bỉu là “những kẻ chuyên nghề mua qua bán lại các ý
tưởng” (bài “The Intellectuals and Socialism”). Nỗi ám ảnh thường xuyên
của Hayek lúc nào cũng là “chủ nghĩa xã hội” đủ loại nên trong trường hợp
này ông cũng lấy nó ra làm chủ đề và cho rằng chính những người gọi là
“trí thức” mới chịu trách nhiệm về sự lan truyền rộng rãi của học thuyết
này. Hayek nói rất rõ rằng chủ nghĩa xã hội chỉ là sản phẩm của trí thức,
không quan hệ gì đến nhu cầu của thực tế và quần chúng chỉ là kẻ bị huyễn
hoặc. Trong sự mô tả của Hayek, những trí thức ấy là những người có lý
tưởng, nhiệt tình, ham mê những khái niệm trừu tượng, phổ quát, thiết tha
muốn cải tạo xã hội nhưng vì hiểu biết hời hợt, thiếu chuyên môn, do kiếm
sống bằng nghề phổ cập ý tưởng đến đám đông thích chạy theo thời thượng
trong hệ thống truyền thông hiện đại, đám đông này trình độ còn thấp hơn
một bậc, vì thế những gì họ mang đến cho quần chúng chỉ là những thứ
phẩm, thiếu nghiêm chỉnh. Nhưng cũng chính vì vậy mà những người gọi
là trí thức ấy không ngờ đã mang đến điều ghê gớm là làm hại tự do, làm
hại nền văn minh nhân loại.
Hayek tỏ ra thông cảm với những con người như vậy: cái sai lầm của họ
là sai lầm chân thật, cần thấu hiểu nhưng dù sao cũng là những sai lầm rất
nặng nề. Tuy vậy trước sự chỉ trích ấy, người ta không thể không đặt ra câu
