được phép độc quyền sử dụng sức mạnh của cưỡng chế để bảo đảm cho cái
trật tự ấy vận hành suôn sẻ. Nhà nước đặt trong viễn cảnh ấy đã trở thành
công cụ của trật tự tự phát, trật tự thị trường: nó phải tự tạo ra một cơ chế
luật lệ và tổ chức để không cho phép xảy ra những mưu tính lộng quyền
vượt qua khỏi cái chức năng đã được quy định của nó. Nhưng cũng giống
như tự do cá nhân thuần túy hình thức, luật pháp của nhà nước cũng là luật
pháp mang tính chất hoàn toàn hình thức như vậy: tất cả những cá nhân đều
bình đẳng trên giấy tờ còn trong thực tế thì không bình đẳng lại là tất yếu,
trên luật pháp ai muốn làm gì thì làm nhưng trong thực tế không ai được
đụng tới cái nền luật pháp do bản thân cơ chế thị trường tạo ra: luật pháp đó
bảo vệ mọi người để mọi người cúi đầu vâng phục trật tự thị trường.
Đấy chính là nguyên tắc tồn tại của nhà nước pháp quyền theo viễn cảnh
Hayek, và từ nguyên tắc ấy, ngoài việc hoàn thành những dịch vụ công
cộng, an ninh, luật pháp…,
nhất quyết không cho phép nhà nước can
thiệp vào sự vận hành tự động của thị trường và cũng từ những nguyên tắc
ấy thúc đẩy các hoạt động tư nhân, cá thể đến mức tối đa, toàn diện: quyền
tư hữu tài sản là thiêng liêng cũng như quyền thừa kế (dù là nguồn tích tụ
tài sản tạo ra không bình đẳng trong cuộc chơi), không cho phép thực hiện
thuế luỹ tiến, bài bác những đòi hỏi của công nhân và đại biểu của họ là
công đoàn (những yêu sách gây ra lạm phát, tạo ra bè phái tìm kiếm lợi
ích), cho phép tư nhân hoá tiền tệ, hình thành những tập đoàn độc quyền,
thừa nhận sự hợp lý của đầu cơ… nói chung là tạo ra những điều kiện tối
đa để cái xã hội dân sự thuần tuý kinh tế khẳng định mình như một thực thể
độc lập, vận hành như một guồng máy tự động, tự đầy đủ với mình, tự làm
luật cho mình, không có một tác nhân nào bên ngoài xen vào can thiệp.
Đối với một hình thái xã hội dân sự như vậy, cái duy nhất còn mang hơi
hám một thứ không gian công cộng nào đó trong lý luận của Hayek chính
là sự tồn tại của một nhà nước mang chức năng của một cơ quan quản lý
thuần về kỹ thuật, một nhà nước trên danh nghĩa - Hayek thích gọi đó là
một “chính quyền” hơn là một nhà nước - nhưng trong thực tế đã hợp nhất
với xã hội dân sự thành một bộ phận hữu cơ tự phát của nó, một xã hội ở đó
