lí trực tiếp của nhà nước hay tạo ra các thiết chế độc quyền, nơi mà việc sử
dụng một cách khéo léo các khích lệ tài chính có thể tạo ra các nỗ lực tự
phát, vẫn là những tàn dư nặng nề của thời kì xã hội chủ nghĩa và sẽ còn
ảnh hưởng đến chính sách trong một thời gian dài nữa.
Chính vì trong những năm tháng trước mắt hệ tư tưởng chính trị có vẻ
như không hướng tới một mục tiêu được xác định rõ ràng mà sẽ hướng tới
một sự thay đổi tiệm tiến, cho nên sự hiểu biết đầy đủ quá trình, qua đó một
số biện pháp có thể phá hoại cơ sở của nền kinh tế thị trường và dần dần
bóp nghẹt năng lực sáng tạo của nền văn minh hiện xem ra là việc quan
trọng nhất. Chỉ khi chúng ta hiểu vì sao và bằng cách nào mà một số hình
thức kiểm soát kinh tế lại có xu hướng làm tê liệt động lực của xã hội tự do
và hình thức kiểm soát nào là đặc biệt nguy hiểm thì chúng ta mới có thể hi
vọng rằng các thử nghiệm xã hội sẽ không dẫn chúng ta đến những tình thế
mà tất cả chúng ta đều không hề muốn.
Tôi coi cuốn sách này như một đóng góp cho việc giải quyết nhiệm vụ
đó. Tôi hi vọng rằng hiện nay, ít nhất là trong bầu không khí yên tĩnh hơn,
nó sẽ được tiếp nhận như nó xứng đáng được hưởng chứ không phải như
một lời kêu gọi chống lại bất kì một sự cải thiện hay thử nghiệm nào, như
một lời cảnh báo rằng chúng ta phải khẳng định là bất kì sự cải biến nào
trong trật tự xã hội của chúng ta cũng phải vượt qua được những cuộc kiểm
tra nhất định (được mô tả trong chương trung tâm nói về Pháp trị) trước khi
chúng ta dấn bước vào những con đường mà rút lui có thể là việc khó khăn.
* * *
Khi viết cuốn sách này tôi chỉ nghĩ đến độc giả ở Anh, nhưng thực tế cho
thấy điều này không ảnh hưởng nhiều đến việc tiếp thu của độc giả Mĩ. Tuy
nhiên, ở đây có một điểm trong cách hành văn mà tôi có trách nhiệm giải
thích nhằm tránh bất kì sự hiểu lầm nào. Tôi đã dùng xuyên suốt cuốn sách
thuật ngữ “liberal - tự do” theo nghĩa gốc, có từ thế kỉ XIX và hiện vẫn
thông dụng ở Anh. Trong ngôn ngữ hiện nay ở Mĩ, từ này thường có nghĩa
gần như ngược lại. Nó là một phần của sự ngụy trang của phong trào cánh
