bức của nhu cầu vật chất”, cần phải tháo bớt “gông xiềng của hệ thống kinh
tế”.
Tự do, với ý nghĩa như thế, thật ra chỉ là tên gọi khác của quyền lực
hoặc tài sản. Song mặc dù lời hứa hẹn về nền tự do mới này thường đi kèm
với lời hứa vô trách nhiệm về sự gia tăng chưa từng có của cải vật chất
trong chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa, nguồn gốc của tự do kinh tế lại không
phải là chiến thắng trước sự nghèo nàn của tự nhiên. Trên thực tế lời hứa
chỉ có nghĩa là sự chênh lệch quá đáng về khả năng lựa chọn của những con
người khác nhau phải được xóa bỏ. Yêu cầu của nền tự do mới thực ra chỉ
là tên gọi khác của yêu cầu cũ, tức là yêu cầu phân phối một cách công
bằng tài sản. Nhưng tên gọi mới lại tạo điều kiện cho những người xã hội
chủ nghĩa sử dụng một từ nữa của chủ nghĩa tự do và tìm mọi cách tận
dụng nó. Mặc dù từ này được hai phe sử dụng theo nghĩa hoàn toàn khác
nhau, ít người để ý đến chuyện đó, và lại càng có ít người nghi vấn liệu hai
loại tự do đó có tương đồng với nhau không.
Lời hứa về một sự tự do rộng lớn hơn, không nghi ngờ gì nữa, đã trở
thành một trong những vũ khí mạnh mẽ nhất của bộ máy tuyên truyền xã
hội chủ nghĩa và niềm tin rằng chủ nghĩa xã hội sẽ mang lại tự do là niềm
tin chân thành và chân thật. Bi kich vì vậy sẽ trở thành nặng nề hơn khi
người ta nhận ra rằng Đường đến Tự do mà người ta hứa hẹn, trên thực tế
lại là Đại lộ dẫn về Nô lệ. Không nghi ngờ gì rằng chính lời hứa có nhiều tự
do hơn đã ngăn cản, không cho người ta nhận ra mâu thuẫn không khoan
nhượng giữa các nguyên lí nền tảng của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tự
do. Chính nó đã làm cho ngày càng có nhiều người theo trường phái tự do
chạy sang phe xã hội chủ nghĩa và tạo điều kiện cho những người xã hội
chủ nghĩa chiếm đoạt tên gọi của các đảng theo trường phái tự do trước
đây. Kết quả là phần lớn giới trí thức đã chấp nhận chủ nghĩa xã hội vì họ
coi nó là sự tiếp tục của truyền thống tự do: đối với họ, chủ nghĩa xã hội sẽ
dẫn đến việc mất tự do là một ý tưởng không thể nào chấp nhận được.
* * *
