ty và bằng sáng chế; điều này không những làm cho cạnh tranh trở nên kém
hiệu quả mà còn có thể đưa đến hủy hoại cạnh tranh trong nhiều lĩnh vực
nữa.
Cuối cùng, không nghi ngờ là có những lĩnh vực mà không một quy định
pháp luật nào lại có thể tạo ra được các điều kiện khiến cho việc sử dụng tài
sản tư nhân và cạnh tranh trở nên hữu dụng: cụ thể đó là lĩnh vực mà người
chủ sở hữu sẽ được hưởng lợi từ mọi dịch vụ gắn với tài sản của anh ta và
hoàn toàn gây hại cho người khác khi tài sản đó được đem ra sử dụng.
Trong những lĩnh vực, thí dụ, khi mà chất lượng dịch vụ không phụ thuộc
vào giá cả của chúng thì cạnh tranh sẽ bất lực. Tương tự như thế, hệ thống
giá cả sẽ trở thành vô hiệu nếu không buộc được người chủ sở hữu đền bù
những thiệt hại mà anh ta gây ra trong khi sử dụng tài sản của mình. Trong
tất cả những trường hợp như thế ta đều thấy có sự sai biệt giữa thông số
đưa vào trong các tính toán của cá nhân và các thông số phản ánh phúc lợi
của toàn xã hội. Nếu sự sai biệt này quá lớn thì không được sử dụng các
biện pháp cạnh tranh mà phải dùng các biện pháp khác để cung cấp dịch vụ
mong muốn. Thí dụ, từng người sử dụng không thể trả tiền cho các thiết bị
chỉ đường, cũng như không thể trả tiền xây dựng đường sá. Còn thiệt hại do
việc phá rừng, thiệt hại do một số cách làm đất, thiệt hại do các chất thải
công nghiệp hay tiếng ồn gây ra cũng không thể được đền bù bằng các tính
toán trực tiếp giữa người sở hữu tài sản và những người sẵn sàng chịu đựng
miễn là được đền bù thỏa đáng. Trong những trường hợp như thế phải tìm
được cơ chế điều tiết khác thay thế cho cơ chế giá cả. Nhưng việc sẵn sàng
sử dụng điều tiết chính phủ ở những lĩnh vực mà chúng ta không thể tạo
được điều kiện cho cạnh tranh hoạt động hoàn toàn không có nghĩa là
chúng ta kêu gọi dẹp bỏ cạnh tranh trong những lĩnh vực mà nó có thể hoạt
động một cách hữu hiệu.
Như thế nghĩa là, chính phủ có lãnh địa hoạt động rất rộng lớn. Điều đó
tạo điều kiện thúc đẩy cạnh tranh, bổ trợ nó khi nó không thể hoạt động, và
phát triển các dịch vụ mà nói theo Adam Smith thì “mặc dù rất hữu ích cho
xã hội nói chung, nhưng lại là những dịch vụ mà lợi nhuận không thể bù
