Cuộc vận động của những người theo chủ nghĩa dân tộc những năm 1990
đã đẩy Đảng Cộng sản và các lãnh đạo Đảng vào thế khó. Một khi chính
quyền cho phép sinh viên biểu tình ở ngoài các đại sứ quán Nhật Bản và
Hoa Kỳ, sẽ rất khó khăn để lập lại trật tự mà sinh viên không quay ra chống
lại họ. “Chính quyền biết rằng các cuộc biểu tình chống Nhật có thể sẽ biến
thành các cuộc biểu tình chống chính quyền,” một sinh viên cho tôi hay. Và
nếu họ cho phép người biểu tình đập phá các đại sứ quán của Nhật và Hoa
Kỳ, làm sao họ có thể ổn định quan hệ với các nước quan trọng này khi mà
sự tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc, và cả sự ổn định chính trị, phụ thuộc
vào đó? Một khi người dân đã quen tự do biểu tình chống những đối tượng
đã được cho phép là Nhật Bản và Hoa Kỳ, làm sao có thể kiểm soát được
nhu cầu tham gia đời sống chính trị của họ? Một vị đại tá Quân Giải phóng
Nhân dân nói: “Đôi khi người ta bày tỏ sự bất mãn ở trong nước thông qua
việc phê phán chính sách đối ngoại. Có thể thấy điều này rất rõ ở Trung
Quốc.” Một sinh viên ở Bắc Kinh chia sẻ rằng bạn bè của anh ta tham gia
vào các cuộc biểu tình chống Nhật Bản “vì họ muốn tham gia vào chính trị”.
Anh tiếp rằng: “Đấy là một cách đòi hỏi quyền lợi.” Chủ nghĩa dân tộc có
thể là nhân tố đoàn kết các nhóm khác biệt như các công nhân mất việc,
nông dân và sinh viên thành một phong trào dân tộc chống chế độ.
Không để lịch sử lặp lại
Sách giáo khoa lịch sử Trung Quốc dạy rằng các triều đại sụp đổ khi họ
không thể chống đỡ được cả hai mối đe dọa cùng lúc: nội loạn và ngoại
xâm. Một nhà nước yếu và chia rẽ sẽ dễ bị nước ngoài xâm lược và họa
ngoại xâm thường khơi mào cho các cuộc nổi dậy ở trong nước.
Nhà Thanh, bị suy yếu bởi vô số vấn đề kinh tế và chính trị, đã không thể
ngăn chặn các cường quốc phương Tây gặm nhấm lãnh thổ bắt đầu từ cuối
thế kỷ 18. Sau khi Anh đánh bại Trung Quốc trong Chiến tranh Nha phiến
(1839-1842), Bắc Kinh đã bị ép phải nhường một số cảng chủ chốt cho Anh,
Pháp, Hoa Kỳ và một số chính phủ nước ngoài.
Vì vậy chính quyền nhà Thanh phải liên tục đối phó với những cuộc nổi
loạn ở trong nước (Thái Bình Thiên Quốc, Niệm Quân, khởi nghĩa của
