Những sinh viên Trung Quốc giận dữ đổ xô về quảng trường Thiên An Môn
ở Bắc Kinh và các quảng trường trung tâm ở khắp các thành phố khác của
Trung Quốc, hò hét “Đả đảo những kẻ ly khai Đài Loan!” Một số người
trong các đám đông mang những khẩu hiệu làm vội, kiểu “Đả đảo bọn đảng
viên Cộng sản a dua theo Hoa Kỳ!” và “Khi nào Trung Quốc sẽ vùng lên?”.
Viễn cảnh này chỉ là một giả định, nhưng không hẳn là ảo tưởng. Các
cuộc khủng hoảng kiểu này đã từng xảy ra trước đây và có thể tiếp tục xảy
ra trong tương lai. Đài Loan gần như là một đồng minh chính thức của Hoa
Kỳ. Không có cơ sở pháp lý nào buộc Hoa Kỳ phải bảo vệ Đài Loan. Nhưng
một đạo luật của Hoa Kỳ gọi là Đạo luật Quan hệ với Đài Loan năm 1979
quy định tổng thống phải coi bất cứ hành động vũ lực nào của Trung Quốc
chống lại Đài Loan là “mối đe dọa đến hòa bình và an ninh” của khu vực và
phải đưa ra Quốc hội bàn thảo cách đối phó. Sự cảm thông của Hoa Kỳ - đặc
biệt là của các nghị sĩ - luôn dành nhiều cho hòn đảo Đài Loan dân chủ nhỏ
bé hơn là Trung Quốc cộng sản khổng lồ. Chính quyền và giới ngoại giao sẽ
lo lắng nếu các lực lượng Hoa Kỳ không thể chống lại sự bắt nạt của Trung
Quốc, uy tín của Hoa Kỳ ở châu Á và trên toàn thế giới sẽ bị ảnh hưởng
nghiêm trọng. Hoa Kỳ có hơn 70 nghìn quân chính quy ở châu Á để bảo vệ
các đồng minh và ngăn chặn những hành động khiêu khích. Nếu Hoa Kỳ
không sử dụng những binh sĩ này để bảo vệ Đài Loan, không lẽ để các quốc
gia khác coi Hoa Kỳ là con hổ giấy?
Vì tất cả những lý do này, bất cứ vị tổng thống nào cũng cảm thấy bắt
buộc phải có động thái quân sự đáp trả mạnh mẽ các hành động quân sự của
Trung Quốc ở eo biển Đài Loan với hy vọng động thái kiên quyết đó sẽ
chấm dứt khủng hoảng, ép Bắc Kinh phải xuống thang như những gì xảy ra
năm 1996. Nhưng cuộc khủng hoảng tới có thể sẽ leo thang nếu giới cầm
quyền Trung Quốc tin rằng việc nhượng bộ Hoa Kỳ sẽ khiến họ bị bẽ mặt
với công chúng trong nước và đe dọa đến sự tồn vong của chế độ. Khủng
hoảng leo thang theo cách riêng của nó. Chiến tranh có thể xảy ra ngay cả
khi chẳng bên nào muốn thế.
