thành cho mình một quan niệm thơ mới mẻ trước đã. Quan niệm về thể loại
chẳng mới mẻ gì, thì chẳng bao giờ tác giả tạo được cho thơ ca một khuôn
mặt mới.
Với Hàn Mạc Tử, khi sáng tạo, một mặt nhà thơ khai thác những dữ kiện
trực tiếp của ý thức cá nhân, mặt khác thi nhân sẽ “quên cả thói quen phân
tích của tư duy lô gíc... để cho trực giác của tâm linh trỗi dậy”. Thơ “đưa
chúng ta vào một trạng thái tâm lí bất ổn” (Bergson). Nhà thơ cố gắng nắm
bắt những cảm xúc tột cùng của con người, “những cái trừu tượng đang vận
động”. Thơ chợt về với nghệ sĩ ở những giây phút máu cuồng và hồn điên,
sự kiện viết thơ ở thi sĩ không thể có sự kiểm duyệt tỉnh táo, nghiêm ngặt
của ý thức và những thiết chế văn hóa xã hội hiện hành: “Thơ trong trắng -
như một khối băng tâm” (Ave Maria). Quyền lực của thơ là quyền lực liên
tưởng tự do không cố ý, là sự tự do khai triển những mơ mộng, tưởng
tượng. Văn bản thơ không phải là đích cuối cùng của người viết thơ, thực tế
nó vừa là vật chứng chỉ dấu những bí mật tâm lý, vừa là một kẻ trung gian
giữa người viết hiện thực và vùng vô thức, tiềm thức của anh ta; thơ là kẻ
lạ, khó hiểu, bí mật đối với tất cả chúng ta.
Hàn Mạc Tử không giấu những đau thương, thi sĩ cứ muốn ở mãi trong
đau thương: “Thơ tôi thường huyền diệu” (Cao hứng), “lời thảm thương rền
khắp nẻo mơ” (Trút linh hồn). Hàn Mạc Tử nhận thấy “nhà nghệ sĩ bao giờ
cũng điên”, sự sáng tạo của anh ta luôn luôn bị đặt trong tâm thế tự thuật về
những ám ảnh, những cảnh mộng, trong trạng thái tự chất vấn “tôi vẫn ở
đây hay ở đâu?”. Muốn phát điên, anh ta phải “sống mãnh liệt và đầy đủ”,
muốn bay tới địa hạt huyền diệu, anh ta phải “mộng”, phải có trí tưởng
tượng dồi dào, đặc biệt phải sành âm nhạc và màu sắc. Nhà thơ muốn đến
bến bờ tượng trưng cần “có đôi mắt rất mơ, rất mộng, rất ảo, nhìn vào thực
tế thì sự thực sẽ trở thành chiêm bao...”
Thơ Hàn Mạc Tử rất dồi dào trong việc tạo sinh các hình ảnh, thứ hình
ảnh thường là phi thực, ít rõ ràng, đập mạnh vào giác quan của chúng ta:
đúng hơn, đó là những ảo ảnh. Thế giới thơ Hàn được đầy lên bởi những
suy nghĩ vô thức, những giấc mơ sáng tạo dai dẳng, cuồng nhiệt. Theo
nhiều nhà phân tâm học, vô thức, tiềm thức luôn chuyển hóa thành những
