dạng hình ảnh có vẻ thực, chúng xuất hiện dưới dạng những lớp hình ảnh,
chuỗi hình ảnh (hình ảnh này tiếp nối, xếp chồng, gợi đến hình ảnh kia, đổi
thay thành hình ảnh khác), chúng cũng bị biến thành các vật, các ngôn ngữ
với một cấu trúc đặc biệt. Thơ Hàn, theo tinh thần như thế, luôn trượt từ cái
biểu đạt này sang cái biểu đạt khác, nghiêng hẳn về hoạt động tượng trưng
hóa, kí hiệu hóa.
5. Vũ trụ thơ của Hàn Mạc Tử: kì dị và lạ thường
Kết quả của sự cách tân thơ, sau cùng phải đem lại cho người đọc một
thế giới nghệ thuật mới, một hình thức mới của cái nhìn nghệ thuật. Không
có thế giới nghệ thuật mới lạ thì coi như chưa đổi mới thơ. Vậy, Hàn Mạc
Tử đã sáng tạo ra thế giới nghệ thuật nào?
Trong bài viết Nghệ thuật là gì? năm 1935, Hàn Mạc Tử nhấn mạnh: nhà
thơ cần có “năng lực mạnh mẽ về tinh thần, thứ năng lực ấy nó làm cho con
người thêm hứng khởi đi tìm cái sự lạ”. Hàn Mạc Tử “đi tìm cái sự lạ” “ở
chốn xa xăm, thiêng liêng và huyền bí”. Nhà thơ “nhấn một cung đàn, bấm
một đường tơ, rung rinh một làn ánh sáng”, thơ Hàn có một nguồn “sáng
lạ”, lời thơ và tâm thế của người thơ rất kì dị.
Đọc thơ Hàn Mạc Tử, nhà phê bình Hoài Thanh có cảm nhận mình như
lạc vào “cái thế giới kì dị”, “đi trong mờ mờ”, thấy nguồn thơ của thi sĩ nảy
nở thật lạ lùng. Xuân như ý có những câu thơ đẹp một cách lạ lùng; cảnh
vật trong Máu cuồng và hồn điên “...không thấy có tí gì giống với cảnh
trước mắt. Trời đất này thực của riêng Hàn Mạc Tử (...) trong văn thơ cổ
kim không có gì kinh dị hơn.”
Trong cái nhìn nghệ thuật của Hàn Mạc Tử, cái sự lạ kia biểu hiện như
một cảnh thực, thứ hiện thực ảo. Cái sự lạ trong vũ trụ thơ ấy xuất hiện
cùng với tâm trạng ngạc nhiên, ngỡ ngàng của chủ thể trữ tình.
Tiếng động sau vùng lau cỏ mọc
Tiếng ca chen lấn từ trong ra...
Áo quần vo xắn lên đầu gối
Da thịt, trời ơi! Trắng rợn mình...
Nụ cười dưới ấy và trên ấy
