cuối đời, phải bỏ dở theo lời gia đình cô gái yêu cầu không được sử dụng
tên Thương Thương.
***
Cuối cùng, về bệnh trạng Hàn Mạc Tử, cũng có đôi điều cần thống nhất
Sau bốn năm ẩn lánh đó đây tại nhiều địa điểm ngoại vi thành phố Quy
Nhơn, để chữa bệnh theo đông y, như Gò Bồi, Xóm Động, Thôn Tấn, có
khi về nhà, cho đến cuối 1940 thì bệnh tình nguy kịch.
Ngày 8.9.1940 phải nhập viện Quy Nhơn là do quyết định của gia đình,
chủ yếu là theo lời khuyên người anh rể là Bửu Dõng, y tá bệnh viện Quy
Nhơn chứ không phải do chính quyền bắt ép, hay do có người chỉ điểm.
Phòng thí nghiệm bệnh viện tìm ra vi trùng Hansen gây bệnh phong cùi,
nên ngày 20.9.1940, Hàn Mạc Tử được đưa vào viện cùi Quy Hòa, do các
dì phước dòng tu Phan xi cô trông nom, dưới tên Nguyễn Trọng Trí, không
ai biết là nhà thơ nổi tiếng; rồi qua đời vì bệnh kiết lỵ ngày 11.11.1940, lúc
05.45 giờ, chớ không phải 11 giờ trưa như Trần Thanh Mại đã ghi chắc nịch
(sđd, tr.258) khiến nhiều người nhầm theo.
Tìm hiểu sai lầm sơ đẳng này, thì nghe nhiều người giải thích: Vì nhà
thơ qua đời ngày 11 tháng 11, nên ghi giờ 11... cho có ý nghĩa (!!!)
Theo
thông lệ của viện, việc chôn cất được cử hành ngay buổi chiều ngày hôm
đó.
Và bệnh nhân Franois Nguyễn Trọng Trí được mai táng tại nghĩa trang
của Viện, chớ không phải tại Đèo Son như Chế Lan Viên đã ghi trong tiểu
sử “Tuyển tập” đã dẫn.
Trong Nhà văn hiện đại tập 3, viết năm 1942, chương Hàn Mạc Tử, Vũ
Ngọc Phan đã nhận định công minh và thực tế:
“Từ ngày Hàn Mặc Tử từ trần đến nay, mới trong khoảng hai năm trời,
mà người ta đã nói rất nhiều và viết rất nhiều về Hàn Mặc Tử. Chứng bệnh
của thi sĩ, cuộc đời đầy đau thương của thi sĩ, lời thơ thành thực của ông,
khi nghẹn ngào, khi hoạt bát, nhưng bao giờ cũng chứa chan tình tứ hay
một tin tưởng cao xa, đã làm cho nhiều người chú ý đến đời ông và thơ ông.
