chức, tôi có chân trong một đảng chính trị có mưu bá đồ vương. Tôi được
đảng tôi cử lên vùng sơn cước này để lập vĩ nghiệp, vĩ công, để tranh đoạt
quyền hành, xác lập căn cứ. Thoạt đầu, mọi việc đều thuận buồm xuôi gió.
Thổ ty đang hoang mang trước các thế lực ngoại tộc: đang cần một đảng
phái chính trị để làm chỗ dựa tinh thần, ngược lại chúng tôi cần họ như cần
một cơ sở hạ tầng. Tôi lấy một cô gái Tày xinh như mộng. Tôi có hai đứa
con, một trai một gái, kháu khỉnh và thông minh. Tôi gây được cơ sở. Một
chi bộ Quốc dân đảng với hai mươi mốt đảng viên đa số là trong binh lính,
giáo chức đã được thành lập. Chúng tôi có cả đảng viên người Mèo. Chính
tôi đã kết nạp một người, anh ta tên là Giàng A Chẩn, quét chợ Xin Ma
Chải. Người tên Chẩn ấy giờ là đảng viên, có chức có quyền ở La Pan Tẩn
đây!
- Tôi biết ông Chẩn!
- Chà! Đời người làm được tưng ấy việc cũng đáng gọi là đời một
trang nam nhi tài tử, một tay kiếm khách miền biên viễn lắm chứ, thầy! Tôi
đã nhiều lúc vô cùng kiêu hãnh và hạnh phúc. Thầy xem, núi non này, trời
mây sông suối cỏ cây này, tiếng vậy cũng hữu tình lắm. Hùng cứ một
phương, vẫy vùng thoả chí một vùng, hào hùng và thơ mộng xiết bao! Cảnh
sinh tình, tình đẻ ra thơ. Tôi cũng yêu thích thơ như yêu thích danh vọng và
cũng đã sáng tác thơ như thầy.
- Tôi không sáng tác. Tôi chỉ mô phỏng theo bài thơ của ông nội tôi
thôi.
– Không sao! Tôi nghĩ chính thầy đã phả linh hồn mình vào bài thơ
đó. Bài thơ Tổ Quốc mộc mạc nhờ vậy mà có thần khí và hồn cốt cao quý.
Thơ là vậy, bao giờ nó cũng có những câu thơ thể hiện cái hồn cốt và thần
khí, thầy ạ. Thầy có nhớ bài Thu Vịnh của Tam Nguyên Yên Đổ chứ. Thuở
đi dạy học, tôi mê bài thơ này lắm. Thầy thử đọc lại bài thơ ấy cùng tôi nào.
Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao. Đó, đó! Thầy dừng lại ở câu thơ thứ năm
đi. Đó! Mấy chùm trước dậu hoa năm ngoái. Thầy có nhận thấy điều này
không? Năm câu ta vừa đọc thật sự là năm câu hiện thực tả chân. Ở đây thi
sĩ nhận mà ít cảm, rung mà không động. Cho đến khi, bỗng nhiên trên
