hiện thân như một linh hồn lớn quy tụ các thành viên, điều hành mọi việc
đối nội, đối ngoại của họ hàng. Nơi đây đao canh hoả chủng, đốt nương
chọc lỗ bỏ hạt là cách thức trồng trọt chủ yếu. Nơi đây, đuốc pơ mu thay
đèn dầu. Bắp và sèo đắng là lương thực chính. Lanh trồng ngoài bãi, khung
cửi dệt đóng lấy, tự khép kín vòng tròn may mặc. Nơi đây, ngoại trừ hạt
muối, là trọn vẹn đời sống tự cấp. Nơi đây xa cách hết thẩy. Điện đài,
không. Báo chí, không. Thông tin, không. Dân ở đây chưa nhìn thấy chiếc
xe đạp. Nơi đây không có chữ. Nơi đây, đời sống tâm linh dồi dào, thờ
cúng sầm uất đủ các loại ma, lời thề còn giữ nguyên sự thiêng liêng nguyên
thuỷ. Nơi đây một cõi giới riêng tây. Nơi đây, ý chí tự lập khát vọng bình
đẳng truyền lưu đời đời trong huyết mạch trẻ già, những con người sống
nửa đời hôm nay, nửa đời là những kẻ lưu vong sau cuộc bại trận trong quá
khứ lịch sử mịt mờ không văn tự.
La Pan Tẩn, một cuốn sách lạ, muốn hiểu nó phải lần giở từ trang đầu
và đọc kỹ từng dòng.
Hố pẩu nói tiếp:
- Hôm đầu đi bộ cùng thầy, thấy nét mặt thầy có ý buồn. Tôi hỏi: có
nhớ vợ không? Thầy cười tum tim. Ra vậy, chưa có vợ nên chưa nhớ! Đưa
bát mèn mén - bột ngô, thầy cầm thìa xúc, chưa quen, nhoai cổ nuốt rồi
nghẹn, ho. Tôi lo quá. Hình như đoán được ý nghĩ tôi, thầy liền đặt bát bột
ngô xuống, rõ rành: “Hố pẩu, tôi đã là hạt gieo xuống đất rồi. Tôi sẽ nẩy
mầm, đâm lá, bén rễ, ra hoa kết quả. Đừng lo! Tôi không trốn về xuôi đâu!”
Ra thầy vẫn giận ông Đường Xuân Ân cậy quyền thế ăn nói chấn chở.
Tiếng là làm quan to nhưng ông Ân cũng chỉ là kẻ ít học, thầy ạ. Tôi định
nói thế, sau lại thôi. Vì thấy thầy không nhắc lại nữa. Vì chỉ mấy ngày sau
đã thấy thầy đi đến từng nhà, ghi tên trẻ con, để sửa soạn mở trường. Lại
thấy thầy vui vẻ cùng bà con đi làm nương, đi bắt cá, đi săn thú rừng. Húi,
thầy có nhớ buổi sáng đuổi con hươu tơ, leo tới đỉnh núi cao tót vót ấy
không. Lúc ấy sao cái chân muốn nhẩy, cái miệng muốn hát, lòng như có
con chim hoạ mi rúc thế. Ra bản tính thầy cũng một thiên tính như anh em,
bà con. Hà, thế là đã năm năm bản ta mở hội gầu tào đón mùa xuân mới
