tuổi đến 60 tuổi, nhất loạt ngô đùm, cơm túi, ống nước, kéo ra huyện tham
quan máy cày đỏ thay trâu đen cày hai héc ta ruộng đậu tương xuân ở làng
Tày Na ảng huyện lỵ. Đen cho ông phó bí thư Ân, chiếc máy cày bất tuân
phục nhiệm vụ chính trị, leo ruộng dốc nửa chừng liền đổ kềnh, nằm chềnh
ềnh như ăn vạ. Ông Ân tức tối tím bầm mặt, nghiêng đầu vẹo cổ ký án kỷ
luật ông chi cục trưởng chi cục khai hoang cơ giới và hai anh lái đổ máy
xuýt chết. Dân chúng được một phen tâng hẩng, nhưng chưa hết, ra về lại
gặp cơn mưa lạnh bất thần, hai chục người lăn ra ốm, ba trong số cảm nhập
tâm nằm liệt cả tháng trời. Nhà người ốm lo sợ, mở cúng. Ông Quốc Thanh
tức tối sai dân quân đeo súng đến tịch thu thanh la, não bạt, đồ thờ, sách
cúng, và doạ “Dù có là hố pẩu cho phép thì cũng sẽ gô cổ tại chỗ, nếu tái
phạm lần nữa.”
Ông bắt hố pẩu mở hội ăn ước, uống máu gà ăn thề, nguyền sẽ vào
hợp tác xã một trăm phần trăm. Ông bắt Thiêm lập đội thiếu niên cờ đỏ đi
nhổ hết cây thuốc phiện trồng lén trong rừng sâu. Kêu khóc van xin thì ông
quát: “Có muốn đi tù không?” Mở miệng là ông doạ bắt bớ, giam cầm, đầy
ải. Ông mở hội nghị quân dân chính toàn xã, phóng tay phát động chiến
dịch làm thuỷ lợi theo tinh thần lời nói thua quay thì đánh đáo gỡ của ông,
lập công trường khôi phục con mương dài bốn cây số đã bị sập lở.
Giới hạn cuối cùng của lòng tự trọng đã xuất hiện. Nỗi lo sinh tử về
miếng cơm manh áo là trách nhiệm tối thiểu với mình và gia đình đã khiến
cho con người ta không thể nhắm mắt tuân thủ vô điều kiện. Vả chăng,
kinh nghiệm đã được rút ra rồi. Những bực dọc bắt gặp tâm tình ưa phóng
khoáng của những kẻ xưa nay quen tự do. Bất mãn gặp tinh thần bài ngoại
đã lâu ngày dày kén trong lòng cộng đồng. Cái sảy nảy cái ung. Lòng dân
vui vẻ là cái căn cốt của sự bình yên và niềm tin về một ngày mai đã không
còn. Khuynh hướng ly khai đã manh nha. Cùng với tin đồn vua Mèo sắp ra
để thay trời đổi đất là nhịp điệu hoạt động tăng cường của máy bay đêm
trên vùng trời các xã lân cận, và những giọng điệu phản kháng ngỗ ngược
đã ra khỏi bóng tối ngấm ngầm, công khai đối đầu. Quốc Thanh trên thực tế
đã là kẻ tiếp tục gây mầm tai hoạ.
