có họp theo phiên nhưng thực chất vẫn chỉ là thực hiện phương thức cổ sơ
hàng đổi hàng, dân tộc này khép kín trong đơn độc và nguy cơ thoái hoá
biểu hiện rõ rệt nhất là cảm giác trì trệ: thời gian không có ý nghĩa, hôm
nay không khác hôm qua và ngày mai không có bóng hình trong dự tưởng.
Đây là thời gian Thiêm có điều kiện gần gụi, gắn bó nhất với những
con người thuộc bộ tộc này. Qua hố pẩu, anh nhận ra ánh phản hồi của sự
minh triết của tổ tiên ông. Thiêm tham gia các lễ hội tập quán với họ. Anh
cùng mọi người đi gieo lúa trên nương, xuống bờ sông Chẩy cầy đất trồng
bắp. Vào mùa khô, anh cùng phường săn xuyên núi băng rừng đuổi con hổ
dữ, con sói ác. Cô đơn đến với cô đơn, anh chia sẻ, hoà đồng với họ, và
nhận ra họ là kẻ thiệt thòi nhất thế gian, họ cần được đền bù xứng đáng, họ
là những con người đáng trọng nể ở quá khứ huy hoàng và hiện tại gian
khó.
Ngẩn ngơ trước hình ảnh Seo Mùa, anh nhận ra trong tình cảm của
anh với cô, có niềm thương mến sâu xa. Cô ấy ngủ vào lúc nào? Anh tự hỏi
và nỗi thắc thỏm sẽ còn là một món nợ dằng dai với anh. Gà gáy canh ba đã
thấy cô dậy, bón cỏ khô vào lò lửa đồ cơm ngô. Tang tảng cô quấn bó lanh
quanh bụng, tay xe lanh, chân bước để sáng bửng tới nương. Và chài chãi
trong nắng gió từ đó cho tới khi trăng lên mới thấy cô gò lưng địu cái quẩy
tấu củi khô trở về. Cái cối đá văng tanh tách những mảnh ngô đỏ già như đá
dưới tay cô, kêu rù rù, là cái vệt nhỏ xám mờ kéo dài suốt đêm tối, in hằn
trong tâm trí Thiêm, gợi nhớ đến cảnh tượng cô đứng trên tấm ván chông
chênh, lăn hòn đá tròn là vải hôm nào, là những cảnh ngộ đơn chiếc không
sao có thể cải đổi. Mười bốn tuổi bị bắt làm vợ trong phong tục cướp vợ,
tàn dư man rợ của xã hội thị tộc. Bị cưỡng hãm, bị hành hạ, bị biến thành
một nô tì khốn khổ đầu tắt mặt tối của một gã đàn ông vũ phu, hung tợn,
nàng là cái hình tượng có ý nghĩa biểu trưng cho sự khốn cùng của nhân
loại. Chia sẻ với nàng, đã có lúc anh ứa nước mắt xót xa. Nhìn vai nàng
rúm ró trong đôi quai quẩy tấu địu bó củi vượt quá đầu người, tim anh quặn
thắt. Thấy bộ mặt hung hãn của Tếnh, anh phấp phỏng nỗi lo sợ cho sự an
toàn của nàng.
