Phát triển nông thôn:
Nỗ lực lâu dài của một dân tộc
C
ó một thực tế hầu như phổ quát tại các nước đang phát triển: khi kinh
tế tăng trưởng, khoảng cách giàu nghèo giữa thành thị và nông thôn càng
gia tăng. Tại Thái Lan, từ năm 1974 đến 1984, trong khi mức tiền lương tại
Bang Kok tăng hàng năm bình quân 2,97%, các tỉnh lân cận ở phía nam chỉ
tăng 0,89%, còn vùng nông thôn phía bắc lại giảm 0,67%. Tại Việt Nam,
theo Số liệu về phát triển xã hội trong thời kỳ đổi mới ở Việt Nam của
Tổng Cục Thống Kê, trong năm 1994, thu nhập bình quân đầu người một
tháng tại thành thị là 360.000 VND và thu nhập ở nông thôn là 141.000
VND. Vào năm 1999, thu nhập thành thị đã tăng lên 832.000 VND trong
khi tại nông thôn thu nhập chỉ tăng lên 225.000 VND. Khoảng cách tuyệt
đối về thu nhập trong 10 năm đã tăng từ 219.000 VND lên 607.000 VND,
còn khoảng cách tương đối đã tăng từ 2,55 lần lên 3,69 lần.
Điều gì đã tạo nên sự cách biệt đó? Có những nguyên nhân khách quan
và nguyên nhân chủ quan. Gia đình nông dân thường đông con, diện tích
canh tác lại giới hạn và sụt giảm từ thế hệ trước sang thế hệ sau, số lượng
lao động bình quân trên diện tích canh tác lại có chiều hướng gia tăng, thời
gian nông nhàn hàng năm trên mỗi lao động ngày càng dài thêm. Điều kiện
cơ khí hóa nông nghiệp và khả năng đầu tư công nghiệp hóa tại nông thôn
rất thấp. Tổng hợp những yếu tố đó sẽ dẫn đến hệ quả là năng suất và tốc
độ tăng trưởng trong nông nghiệp thường thấp và không bền vững so với
các khu vực công nghiệp và thương mại, dịch vụ. Với tỷ lệ lao động nông
nghiệp chiếm đến 60% tổng lực lượng lao động, khu vực nông thôn chỉ tạo
ra được 25% giá trị tổng sản lượng quốc gia. Miếng bánh đã nhỏ lại phải
chia cho nhiều người, tất nhiên phần bánh của mỗi người phải nhỏ.
Sản lượng nông nghiệp bấp bênh do chịu ảnh hưởng của khí hậu, thời
tiết. Chu kỳ sản xuất lại dài, trồng lúa ngắn ngày cũng phải mất trên 3
