máu ngoại tệ và chảy máu chất xám. Vòng luẩn quẩn nghèo đói trong kinh
tế cũng đồng thời xảy ra trong giáo dục: giáo dục chất lượng thấp cung cấp
sản phẩm giáo dục thấp, sản phẩm giáo dục thấp tạo ra những con người có
kiến thức thấp, những con người kiến thức thấp tạo ra nền giáo dục chất
lượng thấp. Còn những người được đào tạo tại những hệ thống giáo dục
tiên tiến thì một là không quay về nước, hai là dù có quay về họ cũng
không được trọng dụng ở cả hai khía cạnh, không có được công việc thích
hợp và không được trả lương cao.
Nâng cấp chất lượng sản phẩm giáo dục nội địa luôn là mối quan tâm
hàng đầu trong chương trình cải tổ hệ thống giáo dục của các nhà lãnh đạo
giáo dục và giới trí thức tại những nước đang phát triển, trong đó có Việt
Nam. Nhưng nếu mục tiêu cải thiện chất lượng giáo dục là giống nhau,
cách thức mà mỗi nước tiến hành để thực hiện được mục tiêu này lại không
giống nhau. Sự khác biệt này một mặt tùy thuộc vào tầm nhìn và quan điểm
giáo dục, nhưng mặt khác, quan trọng hơn, là cách nhận thức về vai trò của
nhà nước ở hai giai đoạn giáo dục quan trọng: giai đoạn đào tạo kiến thức
cơ bản phổ thông (bậc trung học) và giai đoạn truyền thụ phương pháp tri
thức nhằm tạo ra kiến thức mới và khả năng tư duy độc lập và sáng tạo (bậc
đại học). Tại nhiều nước, nhà nước có vai trò chính trong việc đào tạo kiến
thức cơ bản và phổ cập cho mọi người dân nhằm giúp họ có được phương
tiện kiến thức tối thiểu để có cơ hội tối thiểu trong việc tìm kiếm việc làm,
có cuộc sống đàng hoàng, lương thiện và khả năng vươn lên nếu có đủ ý
chí và nghị lực. Đây là điều mà các nhà giáo dục gọi là nỗ lực của cộng
đồng nhằm giảm thiểu bất bình đẳng giữa các cá nhân trong các nhóm lợi
tức trong xã hội. Một hệ thống giáo dục phổ cập miễn phí và cưỡng bách,
mà tùy hoàn cảnh mỗi nước có thể đến hết bậc trung học phổ thông và cả
đến bậc đại học, là sự thể hiện rõ nét nỗ lực này, trong đó vai trò của nhà
nước là không thay thế được, chỉ có thể bổ sung bằng hệ thống tư thục đi
kèm, dành cho những gia đình khá giả, có khả năng đài thọ (ability to pay).
Vai trò của nhà nước trong giai đoạn này có hiệu quả kép: đảm bảo chất
lượng sản phẩm giáo dục và đảm bảo sự thụ hưởng đồng đều một nền giáo
