Một điều kiện quan trọng để chiến tranh lạnh có thể duy trì lâu
dài là thế cân bằng về “lực lượng”. Thực lực có thể đối kháng
nhau của Liên Xô và Mỹ là điều kiện vật chất và cơ sở vật chất của
chiến tranh lạnh. Lực lượng răn đe của hai bên hình thành cục diện
cân bằng răn đe; nền hòa bình xây dựng trên cơ sở đối kháng
ngang bằng thực lực là một kiểu cầm cự ở thế cân bằng, là một
cuộc kéo co chiến lược. Trong quá trình phát triển, khoảnh cách
chênh lệch giữa hai bên bị nới rộng, thế cân bằng bị phá vỡ, cũng
tức là kết thúc cuộc chơi kéo co chiến lược này.
Bình tâm xem xét “chiến tranh lạnh”
Nói chiến tranh lạnh nghìn năm công tội, nhưng vẫn cần có sự
đánh giá khách quan về địa vị lịch sử của chiến tranh lạnh. Trong
lịch sử thế giới cận đại, quá trình tranh giành bá quyền của các
nước lớn chưa bao giờ ngừng, nhưng nói một cách so sánh thì chiến
tranh lạnh vẫn là một cuộc cạnh tranh văn minh nhất.
Nói chiến tranh lạnh là một cuộc chiến văn minh, chủ yếu thể
hiện ở ba mặt sau:
1. 1. Mục tiêu của chiến tranh lạnh tương đối văn minh. Liên Xô
và Mỹ tranh giành “ba quyền” đối với thế giới: quyền chủ
đạo, quyền lãnh đạo và bá quyền. Rốt cuộc, không thể đánh
đồng điều đó với quyền chiếm lĩnh, quyền thống trị,
quyền thực dân đối với thế giới mà trước kia các nước lớn
tranh giành nhau, là mục tiêu chiến lược tương đối văn minh.
2. Thủ đoạn của chiến tranh lạnh tương đối văn minh. Tuy chiến
tranh lạnh sử dụng nhiều thủ đoạn, cũng xuất hiện nhiều lần
nguy cơ khủng hoảng, nhưng rốt cuộc Mỹ và Liên Xô không có
xung đột quân sự trực tiếp, không xảy ra đại chiến thế giới, đặc
biệt không nổ ra chiến tranh hạt nhân. Tình hình có cạnh tranh
lớn mà không có chiến tranh lớn là điều chưa từng có trong lịch
