nếu thiếu những tay môi giới người Miến Ðiện gốc Hoa. “Nếu muốn đầu
tư, anh phải thông qua họ”, anh giải thích. “Họ có tất cả các mối nối kết địa
phương và có thể làm thông dịch”. Một thợ mỏ ngọc bích đến từ Vân Nam
đồng ý thế. “Ở đây muốn làm gì thì cũng phải làm việc với dân địa phương.
Và để làm việc với dân địa phương, anh cần làm việc với dân Miến gốc
Hoa.”
Giao thương chịu sự chi phối của các gia đình gốc Hoa ở địa phương,
chứ không phải của dân đại lục. Những chiếc xe tải từ tận Quảng Ðông và
Phúc Kiến tới Thụy Lệ, nhưng tất cả hàng hóa cần phải được chất lại lên
những chiếc xe tải đăng kí ở Myanmar để băng qua biên giới. Giới thương
nhân thuộc những nhóm sắc tộc thiểu số mà ta có thể tìm thấy ở cả hai phía
của biên giới, chẳng hạn như người Kachin (ở Trung Quốc có tên là Cảnh
Pha) và Shan (còn được biết là người Thái), là những người có thể băng
qua biên giới dễ dàng. Nhưng các hạn chế đối với giới thương nhân Trung
Quốc bình thường lại chặt hơn. Ông Thiệu (Shao), một thương nhân ở
Thụy Lệ chuyên nhập khẩu máy móc, ngọc bích và vải dệt, đã bảo tôi visa
của ông cho phép ông đi qua biên giới nhưng không được quay về lại. Thay
vào đó, ông phải bay từ Mandalay đến Côn Minh, rồi quay về lại Thụy Lệ –
một tuyến đường dài, đắt đỏ và vòng vo. “Tôi làm bất kì điều gì cần phải
làm để có được bữa ăn trên bàn”, ông bảo, mắt ánh lên tia sáng.
Myanmar có đầy những câu chuyện về dân nhập cư Trung Quốc mua
tất cả giấy căn cước giả mạo của người Miến Ðiện quá cố để có thể thành
công dân có quốc tịch Myanmar. Rõ ràng cách làm này vẫn còn tiếp diễn.
Nhưng một số thương nhân đại lục đã mua thẻ công dân của Myanmar ở thị
trường chợ đen chỉ để bôi trơn chuyện làm ăn và để qua biên giới dễ dàng
hơn, chứ không có ý lập cư ở Myanmar. Giới đầu tư về gỗ, khai khoáng và
nông nghiệp thường bay tới bay lui giữa Mandalay và Côn Minh, theo
những chuyến bay hàng ngày được phục vụ cho tuyến này. Khi tôi lên
chuyến bay rời khỏi Mandalay mười ngày trước Tết Trung Quốc, chuyến
này đầy ắp thương gia Trung Quốc đang trở về nhà ăn Tết.
