Trung Quốc phát động nhiều đợt công kích cùng lúc vào vùng lãnh thổ do
Ấn Ðộ tuyên xưng chủ quyền ở Aksai Chin, một sa mạc trên núi cao kẹp
giữa Tân Cương, Tây Tạng và Ladakh, và nằm trong khu vực giờ có tên là
Arunachal Pradesh, một bang phía Ðông Bắc giáp Tây Tạng và Bhutan.
Cuộc giao tranh đó diễn ra ác liệt, phần lớn giao tranh ở độ cao hơn 4000m,
và quân đội Ấn Ðộ bị các cánh quân thiện chiến hơn của Trung Quốc làm
chuyển hướng. Hơn 3000 lính Ấn Ðộ tử trận hoặc mất tích khi chiến đấu;
4000 lính khác bị bắt. “Ðây là những trận thua nhỏ theo tiêu chuẩn của
chiến tranh hiện đại”, Ramachandra Guha viết trong cuốn lịch sử đầy thẩm
quyền India after Gandhi, “tuy vậy cuộc chiến này là một thất bại lớn trong
trí tưởng tượng của Ấn Ðộ”.
Trong thập niên sau ngày Ðộc lập năm 1947, Thủ tướng Ấn Ðộ
Jawaharlal Nehru đã nói về mối hữu nghị giữa Ấn Ðộ và Trung Quốc ở vai
trò cơ sở cho một “châu Á hưng khởi”. Các mối ràng buộc ngoại giao nảy
nở giữa hai nước này thậm chí còn có câu nổi tiếng và vui nhộn bằng tiếng
Hindi – Hindi-Chini bhai-hai, nghĩa là “Người Ấn Ðộ và người Trung
Quốc là anh em”. Do vậy việc Trung Quốc xâm lăng gây nên phản ứng sốc
cũng như thất vọng: “Trong dân chúng Ấn Ðộ, cảm thức chủ yếu là thấy bị
phản bội, bị người láng giềng vô sỉ lừa lọc, người mà họ trước đó ngây thơ
quyết định tin cậy và ủng hộ”, Guha viết. Hơn 50 năm trôi qua, nỗi nhục ấy
– và sự phản bội ấy – vẫn chưa bị quên lãng.
Tranh chấp vùng biên giới đó vẫn chưa được giải quyết, một cái gai
trường kì trong mối bang giao Trung – Ấn. Ấn Ðộ tuyên xưng chủ quyền
38.000km
2
vùng lãnh thổ đồi núi hoang lương ở phía Tây Nam Tây Tạng,
trong khi Trung Quốc tuyên xưng chủ quyền gần 90.000km
2
Arunachal
Pradesh, nơi mà Bắc Kinh đề cập với tên “Nam Tây Tạng”. Tình thế này
càng không cải thiện khi Trung Quốc thường xuyên xâm phạm qua Tuyến
kiểm soát thực tế (Line of Actual Control), mặc dù không có đụng độ quân
sự nào kể từ năm 1975. Sự hợp tác ngày càng sâu rộng giữa Trung Quốc
với các nước láng giềng của Ấn Ðộ – như Sri Lanka, Bangladesh, Nepal,
Myanmar và Maldives, nhưng trên hết là đại địch Pakistan – càng làm New
