Giống như Con đường Tơ lụa trên biển, hoạch định BCIM có những
động cơ về địa chiến lược cũng như về thương mại. Nhưng giới phân tích,
những người vốn sợ mọi động thái của Trung Quốc, đang phóng đại thực
tế: Việc đảm bảo các tuyến đường thay thế dành cho hàng nhập khẩu năng
lượng và việc bảo vệ các tuyến đường biển thương mại là những điều Bắc
Kinh lưu tâm hơn hẳn so với việc xây dựng một đế quốc mới. Trung Quốc
có những mối lưu tâm quân sự dễ hiểu ở Ấn Ðộ Dương, nhưng họ biết rằng
họ không thể thách thức hải quân của Hoa Kỳ, Ấn Ðộ, Nhật và Úc gộp lại,
vốn là những nước đang hợp tác ngày càng chặt chẽ với nhau. Trong bất kì
trường hợp nào, các doanh nghiệp Trung Quốc, vốn tạo nên Con đường Tơ
lụa trên biển, lo lắng về chuyện sinh lợi hơn là phục vụ cho các lợi ích
chiến lược của nhà nước. Sự thật là đại sáng kiến của Tập Chủ tịch được
thiết kế nhằm xúc tiến các lợi ích của Trung Quốc chủ yếu thông qua phát
triển kinh tế, chứ không phải qua uy lực quân sự.
Tôi tìm thấy chứng cứ cho điều này trong thời gian ghé Trạm
container phía Nam của Colombo (Colombo South Container Terminal),
nơi tàu ngầm Trung Quốc đậu hai lần vào năm 2014. Giới phê bình của Bắc
Kinh có xu hướng cho rằng các doanh nghiệp Trung Quốc là bù nhìn của
nhà nước Trung Quốc, nhưng hầu hết các đầu tư của Trung Quốc ở hải
ngoại về bản chất chí ít một phần – và thường là toàn bộ – mang tính
thương mại. Trạm Container phía Nam của Colombo có 85% sở hữu thuộc
Công ty Nắm vốn của Cục Chiêu thương Quốc tế Trung Quốc (China
Merchants Holdings International) có niêm yết chứng khoán ở Hong Kong,
một tập đoàn đang vận hành 35 trạm ở 13 quốc gia, bao gồm 8 trạm ở châu
Âu. Công ty mẹ của nó là một tập đoàn quốc doanh, nên Bắc Kinh có chút
ảnh hưởng đối với các hoạt động của tập đoàn này. Nhưng công ty con có
niêm yết chứng khoán này trên hết là một nhà vận hành cảng khẩu có kinh
nghiệm và họ vào Sri Lanka vì một lí do: để thu lợi từ khối lượng giao
thương đang tăng qua Ấn Ðộ Dương.
Cơ sở Colombo trị giá 550 triệu đô-la Mỹ của Cục Chiêu thương
Trung Quốc chỉ cách Galle Face một quãng ngắn, một khu vực cỏ xanh um
