năm 2009, vốn có kết cục dẫn đến việc thảm sát đến 40.000. Mặc cho bị
cáo buộc diệt chủng, Trung Quốc đã chặn không cho vấn đề này lên tới Hội
đồng Bảo an Liên hợp quốc và được mang ra trước Ủy hội Nhân quyền.
“Chính phủ Rajapaksa đã dự tính Trung Quốc là bằng hữu tột đỉnh và là
nước cứu vớt Sri Lanka”, theo lời của Paikiasothy Saravanamuttu, người
đứng đầu hội cố vấn thuộc Trung tâm Chọn lựa Chính sách (Centre for
Policy Alternatives), khi chúng tôi ngồi uống cà phê ở Colombo. “Về
phương diện quốc tế, Trung Quốc là chính sách đảm bảo của chúng tôi để
chống lại những buộc tội về các tội ác chiến tranh. Trung Quốc đứng ra như
người bảo hộ và bảo vệ cho các nước thuộc nhóm Toàn cầu Nam phương
(Global South)
chống lại nhóm khổng lồ gồm các cường quốc Tây
phương và Ấn Ðộ.”
Tôi đã hỏi Karu Jayasuriya, Bộ trưởng Hành chính công và Quản trị
dân chủ trong chính phủ liên hiệp mới, về cách thức Trung Quốc thực hiện
các giao dịch làm ăn dưới thời Rajapaksa. Chúng tôi gặp nhau ở căn nhà
thanh nhã của Jayasuriya ở phía Nam Colombo, được thiết kế bởi Geoffrey
Bawa, một trong những kiến trúc sư châu Á gây ảnh hưởng nhất của thế kỉ
20. Vận áo choàng trắng buông mềm và bằng cung cách học giả, ông giải
thích làm thế nào những tuyến liên kết mậu dịch của Sri Lanka với Trung
Quốc lại quay lại về thỏa thuận “đổi cao su lấy gạo” cách đây hơn sáu thập
niên. Ở vai trò một thương gia, bản thân Jayasuriya trước đây từng cộng tác
khắng khít với người Trung Quốc. Vào cuối thập niên 1970, khi Trung
Quốc bắt đầu mở cửa ra thế giới, ông khai mở một nhà máy sản xuất xà
phòng để xuất khẩu sang Trung Quốc. Khi ấy, hồi thập niên 1980, ông đã
vận chuyển miễn phí một triệu hạt giống cây cao su đến đảo Hải Nam, sau
khi Malaysia, Thái Lan và Sri Lanka từ chối việc đó. “Khi ấy người Trung
Quốc rất biết ơn tôi”, ông bảo.
Những mối bang giao giữa hai nước này trước đó hãy còn hữu hảo.
“Sau khi nội chiến kết thúc, chúng tôi không thể nhận được tài trợ thỏa
đáng từ các nước khác, thế là chúng tôi phải sang Trung Quốc”, ông giải
thích. Các công ty Trung Quốc đã đưa các dự án đến chào mời chính phủ
