được biết với cái tên “Old Summer Palace”. Những ngày tiếp theo, các
cường quốc Tây phương buộc Trung Quốc mở cửa Thiên Tân làm cảng
thông thương, nhượng lại khu Cửu Long của Hong Kong cho Anh quốc,
hợp pháp hóa việc buôn bán nha phiến, và trả phí bồi thường cho Anh và
Pháp. Ngoài ra, Nga còn bỏ túi một triệu km
2
lãnh thổ quê hương tổ tiên
của các vua nhà Thanh.
Thời điểm xảy ra cuộc Chiến tranh nha phiến thứ nhì hẳn là giai đoạn
tồi tệ nhất đối với triều đình Trung Quốc, vốn đang phải đối phó với cuộc
nổi dậy lớn nhất nước trong lịch sử Trung Quốc. Trong khi binh lính ngoại
quốc xông vào cung điện ở phương Bắc, quân đội phiến loạn của Thái Bình
Thiên Quốc hành quân khắp phương Nam. Những người Trung Quốc Hán
tộc thường dân đã đổ theo phe nổi loạn – lãnh đạo là Hồng Tú Toàn, một
người tự nhận mình là em trai của Giêsu Kitô (Jesus Christ) – và họ có
niềm tin chính đáng rằng chính quyền nhà Thanh là một chính quyền hủ bại
và vô tích sự. Năm 1853, quân đội của Thái Bình Thiên Quốc chiếm được
thành phố Nam Kinh ở phía Ðông, và tuyên bố đây là Thiên kinh của Thái
Bình Thiên Quốc. Phe phiến loạn chiếm đóng những dải đất rộng lớn của
Trung Quốc, thiết lập luật lệ tàn khốc và theo thần quyền. Năm 1864, thời
điểm mà Nam Kinh cuối cùng cũng bị quân đội nhà Thanh lật đổ, hơn 20
triệu người chết, từ đó khởi nghĩa Thái Bình Thiên Quốc được xếp vào
hàng những cuộc nội chiến đẫm máu nhất trong lịch sử.
Hai cuộc Chiến tranh nha phiến và cuộc chiến mất mát quá nhiều sinh
mạng của Thái Bình Thiên Quốc rõ ràng chứng tỏ quyền lực triều đình bấy
giờ đã suy yếu. Tình trạng bạc nhược này đã dọn đường cho một chương u
ám nhất trong lịch sử Trung Quốc hiện đại, bắt đầu mở ra vào năm 1895
với việc Trung Quốc thất bại trong cuộc Chiến tranh Trung – Nhật. Trung
Quốc trước đây xem Nhật, một vương quốc triều cống năm xưa, như một
cậu em nhỏ trong thế giới Nho giáo rộng lớn bao trùm. Năm 1911, triều
Thanh sụp đổ và đất nước Trung Quốc chìm vào vũng lầy của chế độ quân
phiệt. Chính quyền quốc gia chủ nghĩa của thập niên 1920 sớm tái thống
nhất đất nước nhưng nhanh chóng sa lầy vào cuộc chiến tranh với Ðảng
