triển toàn cầu mà Hoa Kỳ đang thống trị, một hệ thống vốn được thiết định
ở Bretton Woods, và điều này có thể tái định hình kiến trúc kinh tế của
châu Á. Ðây còn hơn cả chứng hoang tưởng: AIIB được hình thành chuyên
biệt ở vai trò là một nhánh của đường lối ngoại giao về kinh tế của Trung
Quốc. Bản văn sáng lập của Sáng kiến Vành đai và Con đường đã phát biểu
rõ ràng rằng AIIB sẽ được dùng làm kênh hỗ trợ chính phủ.
Dễ hiểu là
Washington xem AIIB như đối thủ cạnh tranh tiềm năng đối với ADB và
Ngân hàng Thế giới, và họ thực sự lo ngại về cam kết của AIIB trong việc
theo sát các quy định về hoạt động cai quản ngân hàng, cho vay có trách
nhiệm và về việc bảo vệ môi trường. Nhưng những toan tính nhằm hạ thấp
giá trị một cơ quan vốn có thể cải thiện đời sống nhiều người khắp châu Á
lại là toan tính nhỏ mọn và thiển cận. Thay vì cố gắng thuyết phục đồng
minh không gia nhập một cơ quan mà họ không tin cậy, một đường lối
ngoại giao sắc sảo hơn hẳn sẽ mở đường cho họ có thể gây được ảnh hưởng
từ bên trong.
Tuy thế Washington đúng ở một điều, AIIB là một phần trong tính
toán của Bắc Kinh nhằm sửa lại sự thiếu công bằng trong hệ thống Bretton
Woods. Tại buổi lễ kí kết vào tháng Sáu năm 2015, Bộ trưởng Tài chính
Trung Quốc khi đó là Lâu Kế Vĩ cho biết AIIB đại diện “một bước quan
trọng về phía Trung Quốc nhằm thực hiện các trách nhiệm quốc tế ngày
càng tăng của họ, và nhằm cải thiện và bổ sung trật tự quốc tế hiện
hành”.
Tháng tiếp theo chứng kiến sự thành lập của Ngân hàng Phát
triển Mới (NDB), một ngân hàng phát triển toàn cầu được khối BRICS gồm
năm quốc gia thiết lập – Brazil, Nga (Russia), Ấn Ðộ (India), Trung Quốc
(China) và Nam Phi (South Africa) – nhằm “huy động các nguồn lực cho
cơ sở hạ tầng và các dự án phát triển bền vững” khắp các nền kinh tế mới
nổi.
Ðặt trụ sở ở Thượng Hải, NDB được gọi là cơ quan chị em với
AIIB. Cả hai ngân hàng này đều hoạt động trong cùng không gian với ADB
và Ngân hàng Thế giới.
Do vậy không ngạc nhiên khi các bộ phận trong chính phủ Hoa Kỳ tin
rằng Trung Quốc đang tìm cách thay thế kiến trúc kinh tế toàn cầu hiện có.
