Sáng kiến Vành đai và Con đường là một dự án dài hạn vốn sẽ cần
thời gian để có được sức kéo. Cho đến nay, trong số những dự án được
NDRC liệt kê, có những cú trúng đích và những cú trật đích. Những đầu tư
lớn nhất, chẳng hạn như “cây cầu đất liền” từ phía Tây Trung Quốc đến
châu Âu và việc kiến thiết cảng Gwadar ở vùng Biển Ả Rập thuộc Pakistan,
là những đầu tư đáng chú ý. Việc mở các nhà máy xi-măng ở Indonesia và
Myanmar chính xác là loại hình công ty đầu tư nước ngoài mà Bắc Kinh
muốn khích lệ. Một dự án đáng lưu tâm khác là “liên minh cảng khẩu” giữa
mười cảng Trung Quốc và sáu cảng Malaysia, hợp tác với nhau nhằm giảm
tình trạng tắt nghẽn cổ chai và tăng cường giao thương. Trung Quốc đang
đầu tư 10 tỉ đô-la vào một cảng ngoài khơi và dự án hàng hải thương mại ở
Melaka.
Nhưng nhiều dự án, chẳng hạn kế hoạch của Tân Cương trong
việc kiến thiết quá trình sản xuất cotton tổng hợp ở Tajikistan, nghe như
những dự án vụn vặt. Những dự án khác lại không hợp lí, như nỗ lực tốn
kém của sân bay Trịnh Châu (Zhengzhou Airport) để trở thành một trung
tâm vận chuyển dọc theo Vành đai và Con đường: tọa lạc ở miền Trung
Trung Quốc, Trịnh Châu nằm cách xa khu nòng cốt của tuyến Vành đai
hoặc Con đường. Ở điểm này, sáng kiến đó lại là một cái cớ để đầu tư trong
khu vực.
Thực tế, nhiều “đầu tư” của Trung Quốc không như vậy. Sáng kiến
Vành đai và Con đường nhắm tới việc bảo đảm các hợp đồng kĩ thuật đối
với các công ty xây dựng quốc doanh, thường từ các chính phủ ngoại quốc
tự đầu tư bằng tiền vay của Trung Quốc, việc này cũng ngang với việc xây
dựng và sau đó sở hữu các khối tài sản. Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng
quyết rằng các công ty Trung Quốc đã thực hiện những khoản đầu tư trực
tiếp trị giá 14,8 tỉ đô-la Mỹ ở 49 quốc gia dọc theo Vành đai và Con đường
năm 2015; nước tiếp nhận đầu tư lớn nhất là Singapore, Kazakhstan, Lào,
Indonesia, Nga và Thái Lan. Nhưng họ cũng kí kết gần 4.000 dự án kĩ
thuật, thu mua và xây dựng ở 60 nước, trị giá lớn hơn 92,6 tỉ đô-la.
không rõ bao nhiêu trong số những dự án này thực sự là sản phẩm của
Vành đai và Con đường, và bao nhiêu sẽ được thực hiện. Dù thế nào đi
