suất thấp. Nhưng đối với những nước nhỏ hơn trong vùng, Tajikistan và
Kyrgyzstan, họ là chiếc phao cứu sinh về kinh tế. Giới lãnh đạo của họ lệ
thuộc vào các công ty Trung Quốc để xây dựng các hệ thống vận tải và điện
năng tầm quốc gia, chủ yếu được tài trợ bằng những khoản cho vay lãi suất
thấp từ các ngân hàng chính sách của chính Trung Quốc. Các công ty Trung
Quốc đã xây hai quốc lộ mới từ Kashgar tới Kyrgyzstan, cùng với một
đường bộ vốn sẽ nối kết miền Bắc và miền Nam của nước đó. ADB đang
giúp tài trợ các dự án này, nhưng phần lớn các khoản cho vay đều bắt
nguồn từ Ngân hàng XNK. Rất ít nhà tài trợ khác có được nguồn tiền hoặc
có xu hướng cho vay đối với các nhà nước bạc nhược vốn chưa đảm bảo
được mức độ tín nhiệm chính thức.
Một trong những tuyến đường bộ mới và quan trọng nhất được thiết
kế nhằm gia tăng giao thương giữa Kashgar và Osh, hai trong số các trung
tâm giao thương lớn nhất của Con đường Tơ lụa cổ đại. Hơn 2.000 năm
nay, các thương nhân Trung Quốc đã chở hàng hóa qua lại giữa hai thị trấn
chợ này, qua đèo Irkeshtam nằm ở khu đồi thấp thuộc dãy núi Pamir. Khối
lượng hàng hóa tăng gấp năm hơn một thập niên qua, khi Kyrgyzstan
chuyển hóa chính mình thành một thị trường bán sỉ trong khu vực. Toàn bộ
hai phần ba hàng nhập khẩu của họ chính thức đến từ Trung Quốc – hàng
gia dụng, đồ chơi, giày, quần áo và sản phẩm điện tử – và con số thực còn
hơn nữa nếu tính luôn cả hàng lậu. Cho đến khi tuyến cao tốc mới mở ra,
những mặt hàng này được chở bằng xe tải dọc theo con đường đầy ổ gà vốn
phải chịu nhiều trận lở đất thường xuyên. Hầu hết đều được tái xuất khẩu,
chủ yếu sang Uzbekistan và Kazakhstan. Nền kinh tế chợ của Kyrgyzstan
hẳn sẽ sụp đổ nếu không có sự giao thương qua lại của người Trung Quốc.
Tuyến cao tốc mới, như tôi được các thương nhân địa phương kể lại,
đã làm giảm thời gian di chuyển 24 giờ xuống còn một nửa ở đoạn đường
giữa Kashgar và Osh. Tôi quyết định tự mình kiểm định lấy, rời Kashgar
sau bữa ăn sáng. Tài xế của tôi là Osman, một người Duy Ngô Nhĩ với đôi
má lởm chởm râu khắp nơi và hàng ria đen rậm. Lái xe về phía Tây dọc
theo đường cao tốc, chúng tôi đi xuyên qua vùng hoang vu đầy sa thạch xói
